An difríocht idir athruithe ar: "Seanad Éireann"
Content deleted Content added
No edit summary |
+WD / + Refs |
||
Líne 1: | Líne 1: | ||
{{glanadh}} |
{{glanadh}} |
||
{{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} |
|||
[[Íomhá:SeanadEireann-800.jpg|deas|300px|thumb|Seomra an tSeanaid i d[[Teach Laighean]].]] |
[[Íomhá:SeanadEireann-800.jpg|deas|300px|thumb|Seomra an tSeanaid i d[[Teach Laighean]].]] |
||
Líne 89: | Líne 90: | ||
|align="right" | '''60''' |
|align="right" | '''60''' |
||
|} |
|} |
||
== Tagairtí == |
|||
{{Reflist}} |
|||
== Naisc Sheachtracha == |
== Naisc Sheachtracha == |
||
Líne 94: | Líne 98: | ||
* [http://www.oireachtas.ie/ViewDoc.asp?fn=/home.asp Suíomh gréasáin Oireachtas Éireann] |
* [http://www.oireachtas.ie/ViewDoc.asp?fn=/home.asp Suíomh gréasáin Oireachtas Éireann] |
||
{{síol}} |
{{síol-ie}} |
||
[[Catagóir:Seanad Éireann]] |
[[Catagóir:Seanad Éireann]] |
Leagan ó 03:00, 17 Iúil 2022
Ní mór an t-alt seo a ghlanadh, ionas go mbeidh caighdeán níos fearr ann.
Tar éis duit an t-alt a ghlanadh, is féidir leat an teachtaireacht seo a bhaint de. Féach ar Conas Leathanach a Chur in Eagar agus an Lámhleabhar Stíle le fáil amach faoin dóigh cheart le feabhas a chur ar alt ciclipéide. |
Sonraí | |
---|---|
Cineál | seanad teach reachtaíochta tofa |
Foirm dlí | |
Dáta a bunaíodh | 11 Nollaig 1922 |
Rialachas corparáideach | |
Ceanncheathrú | |
Le cuid | |
Cuid de | An tOireachtas |
Suíomh gréasáin | oireachtas.ie |
Is é Seanad Éireann Teach Uachtarach an Oireachtais, is é sin, Parlaimint na hÉireann. Tá an dá theach lonnaithe i dTeach Laighean. Tugtar seanadóirí ar bhaill an tSeanaid.
Cumhachtaí foirmiúla Sheanad an tSaorstáit agus Sheanad 1937
Seanad an tSaorstáit (arna leagan amach i mBunreacht 1922)
- Níor mhór an uile bhille a chur á bhreithniú ag an Seanad;
- D'fhéadfadh an Seanad rith bille neamhairgid a chur ar fionraí go ceann 270 lá nó 9 mí (méadaíodh an chumhacht mhoilliúcháin sin go dtí 18 mí in 1928);
- D’fhéadfadh an Seanad moladh a thabhairt i dtaobh bille airgid (ach ní fhéadfadh sé é a leasú) agus é a chur ar ais laistigh de 21 lá;
- Bhí sé de cheart aige billí neamhairgid a thionscnamh agus d’fhéadfadh Seanadóirí Billí Comhaltaí Príobháideacha a thabhairt isteach
- Faoi Airteagal 47, d’fhéadfaí, le rún ó thrí chúigiú de chomhaltaí an tSeanaid (ina n-aonar), bille a chur faoi reifreann.
- Níor mhór rún ón Seanad (agus ón Dáil) chun Breitheamh de chuid na hArd-Chúirte nó na Cúirte Uachtaraí a chur as oifig mar gheall ar mhí-iompar nó mhí-chumas a luafaí (Airteagal 68).
Cumhachtaí Sheanad 1937
- Faoi Airteagail 20-24 den Bhunreacht
- Ní mór an uile bhille a chur á bhreithniú ag an Seanad;
- I gcás bille atá rite ag an Dáil, féadfaidh an Seanad moill a chur ar rith an bhille go ceann 90 lá;
- Féadfaidh an Seanad moladh a dhéanamh maidir le bille airgid (ach ní féidir leis é a leasú) agus moill a chur ar rith an bhille sin go ceann 21 lá;
- Is féidir billí nach billí airgid iad a thionscnamh i Seanad Éireann ar choinníoll nach mbeartaítear leo an Bunreacht a leasú. Féadfaidh Seanadóirí Billí Comhaltaí Príobháideacha a thabhairt isteach.
- Maidir le Comhaltaí den Chomh-Aireacht, is féidir le suas le beirt chomhaltaí den Seanad a bheith ina gcomhaltaí den chomh-aireacht (ach ní an tAire Airgeadais);
- Faoi Airteagal 27 is féidir reifreann nó olltoghchán a thionscnamh más rud é go ndéanfaidh tromlach den Seanad, i dteannta le haon trian amháin den Dáil, achainí chuig an Uachtarán á rá go bhfuil togra sa bhille 'ina bhfuil an oiread sin tábhacht náisiúnta gur chóir breith an phobail a fháil air'. Ar achainí a fháil, féadfaidh an tUachtarán diúltú a lámh a chur leis an mbille agus dlí a dhéanamh de go dtí go seolfar reifreann nó go dtí go rithfear an bille trí rún ó Dháil nua.
- Cuireann an Seanad srian leis an bhfeidhmeannas ar bhonn leanúnach trí thairiscintí.
- Airteagal 33.5 agus 35.5 den Bhunreacht: Tá gá le rún atá rite ag tromlach an tSeanaid agus na Dála chun an tArd-Reachtaire Cuntas agus Ciste nó Breitheamh den Chúirt Uachtarach nó den Ard-Chúirt a chur as oifig "de dheasca mí-iompair nó míthreora"
- Uachtarán a tháinseamh (Airteagal 12.10)
- Chun go leanfar de phróiseas táinsimh, i gcás go ndéanfar cúiseamh agus go dtabharfaidh 2/3 d’aon Teach amháin tacaíocht dó, ní mór don Teach eile é a imscrúdú agus ní mór do 2/3 den Teach eile sin tacaíocht a thabhairt dó.
Comhdhéanamh Sheanad an tSaorstáit agus Sheanad 1937
Seanad an tSaorstáit (1922-1936)
- 60 Comhalta
- Ní dhéantaí toghcháin an tSeanaid ar aon uain le toghcháin na Dála;
- Iarrthóirí 35 bliana, nó os a chionn, d’aois agus “saoránaigh a ainmneofar as ucht onóir do bheith déanta acu don Náisiún le seirbhís phuiblí úsáideach, no, de bhrí cháilíocht no bhua speisialta do bheith acu, go n-ionaduighid tréithe táchtacha de shaol an Náisiúin.” (Airteagal 30)
- Ba é téarma oifige gach comhalta den Seanad 12 bhliain; thogh gach saoránach a bhí 30 bliain, agus os a chionn, d’aois, an ceathrú cuid de Chomhaltaí an Tí trí Ionadaíocht Chionmhaire agus trí Vóta Inaistrithe Amháin in aon toghlach náisiúnta amháin in aghaidh gach trí bliana. As Rolla a toghadh iad - 2/3 acu arna n-ainmniú lena dtoghadh ag an Dáil agus 1/3 acu ag an Seanad (leagadh amach sa reachtaíocht an modh chun ainmnithigh a mholadh agus a roghnú).
- Sa bhliain 1922, d’fhonn is nach ndéanfaí toghchán díreach i gcomhair 60 seanadóir in aon toghlach amháin, rinneadh socrú speisialta i gcomhair an chéad Seanaid: rinne Uachtarán na hArd-Chomhairle 30 seanadóir a cheapadh i gcomhréir leis na critéir thuasluaite (15 sheanadóir ar feadh 6 bliana agus 15 sheanadóir ar feadh 9 mbliana). Toghadh 30 seanadóir as liosta iarrthóirí a sholáthair an Dáil. In 1925 rinneadh toghchán i gcomhair 19 seanadóir (mar go raibh ceithre chorrfholúntas ann) agus ba é an t-aon toghchán amháin dá shórt a rinneadh ar fud an Stáit.
- Leasaíodh an Bunreacht i ndiaidh 1928 agus athraíodh an toghlach go dtí Seanadóirí agus TDanna ach leanadh den chóras leanúnach (15 sheanadóir in aghaidh gach trí bliana).
Seanad 1937
- 60 Comhalta
- Bíonn toghcháin ar aon uain le toghcháin na Dála (ní mór iad a sheoladh laistigh de 90 lá i ndiaidh lánscor na Dála).
- Déantar 43 Sheanadóir a thoghadh ó rollaí gairmiúla a n-ainmníonn na dreamanna seo a leanas iarrthóirí orthu: (a) comhlachtaí ainmniúcháin (ní mór do chomhlachtaí a bheith cáilithe chun bheith ina gcomhlachtaí den sórt sin de réir coinníollacha a leagtar amach i reachtaíocht) nó (b) ceathrar comhaltaí reatha den Oireachtas.
- Cruthaítear dhá fho-rolla agus caithfear aon duine amháin ar a laghad a thoghadh as gach ceann acu.
- Is ionann an toghlach do na 43 Sheanadóir sin agus comhairleoirí rialtais áitiúil, comhaltaí nuathofa de chuid na Dála agus Seanadóirí atá ag dul as oifig.
- Leagtar amach ábhar an rolla ghairmiúil sa Bhunreacht.
- Toghann céimithe ollscoileanna 6 Sheanadóir, 3 dhuine acu ag céimithe de chuid Ollscoil Bhaile Átha Cliath agus 3 dhuine acu ag céimithe de chuid Ollscoil Náisiúnta na hÉireann. Nuair a ritheadh an tAcht um an Seachtú Leasú ar an mBunreacht (Forais Árdoideachais do Thoghadh Comhaltaí de Sheanad Éireann), 1979, an 3 Lúnasa 1979, rinneadh an ionadaíocht ar an Seanad a bhí ag Ollscoil Bhaile Átha Cliath agus ag Ollscoil Náisiúnta na hÉireann a leathnú go céimithe ó fhorais tríú leibhéal eile.
- Ceapann an Taoiseach 11 dhuine acu.
Ballraíocht
De réir an bhunreachta, is gá go dtarlaíonn an toghchán do Sheanad Éireann laistigh de 90 lá ó thoghchán Dála. Tá seasca ball sa Seanad:
- Toghtar 43 ag Teachtaí Dála, Seanadóirí an tSeanaid roimhe sin agus comhairleoirí áitiúla.
- Toghtar seisear ag lucht céime ollscoile.
- Triúir ag Ollscoil na hÉireann.
- Triúir ag Ollscoil Átha Cliath.
- Ainmnítear aon duine dhéag ag an Taoiseach, a bhíonn roghnaithe ag an Dáil tar éis thoghchán na Dála.
Baill den 23ú Seanad
Páirtí | Seanadóirí |
---|---|
Fianna Fáil | 28 |
Fine Gael | 14 |
Polaiteoirí neamhspleácha | 7 |
Páirtí an Lucht Oibre | 5 |
An Páirtí Daonlathach | 2 |
Comhaontas Glas | 3 |
Iomlán | 60 |
Tagairtí
Naisc Sheachtracha
Is síol faoi Oileán na hÉireann é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |