Aogán Ó Rathaille

Ba file é Aogán Ó Rathaille (1675? – 1729), a chuir tús leis an gcineál dáin ar a dtugtar aisling.

Rugadh Ó Rathaille i Screathan an Mhil, Sliabh Luachra, Contae Chiarraí. Bhí a shinsir ina n-ollúna ag clan Mhic Cárthaigh. Fuair sé teagasc sa Laidin agus sa Bhéarla agus chuir sé aithne ar stair agus litríocht na Gaeilge. B'é cheann des na dána, ba cháiliúla a chum sé ná 'Gile na Gile'. Thart fán bhliain 1714 a scríobhadh é, i bhfoirm aisling bharócach, le linn don Ghearmánach Seoirse 1 ( a rugadh i 1727) baill de rítheaghlach Hanover, coróin na Breataine a ghlacadh. Gné thábhachtachden san bhfilíocht a chruthaigh sé is ea an gaol a shamhlaigh sé ( mar fhile teaghlaigh) idir na Cártaigh is é féin. Ba é an Mac Cártaigh Mór príomhghéag an teaghlaigh ríoga agus cé go raibh na Cártaigh i réim i gcúige Mumhan uair, faoin am seo bhí an cine ' tráite tréithlag'. Tugann a shaothar léargas ar mheath na nGael sa seachtú haois déag nuair a bhí uasalaimce na hÉireann á gcur as seilbh agus á ndíbirt thar sáile ag fórsaí na Breataine. In ainneoin na hoiliúna a bhí air, b'éigean dó obair mar spailpín ar fud chúige Mumhan. Tá an file adhlactha i Mainistir Mhucrois, Eastát Mhucrois, Páirc Náisiúnta Chill Airne,. Cill Airne, Co Chiarraí.

Saothar

• 'Gile na Gile'
• 'Cabhair ní Ghoirthead'
• 'Is fada liom Oíche Fhírfhliuch'

Naisc sheachtracha

• Saol agus dhá danta (i mBéarla)
• Gile na Gile