An difríocht idir athruithe ar: "Uí Bhriúin"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
→‎Clann Bhriain: ... ag aistriú
clib: Mobile edit Mobile web edit Advanced mobile edit
clib: Mobile edit Mobile web edit Advanced mobile edit
Líne 11: Líne 11:
* Uí Bhriúin Aoi (''Aí''), ainmnithe as a n-áit dúchais, Mag nAí, na tailte that timpeall príomhionad ársa an cheantair, [[Ráth Cruachan]], [[Contae Ros Comáin]]. I measc príomhclanna Uí Bhriúin Aoi, bhí: [[Síol Muireadhaigh]], ónar síolraíodh na rítheaghlaigh mheánaoiseacha amhail is [[Uí Chonchubhair]] agus [[Mhic Dhiarmada]]; agus [[Síol Chathail]].
* Uí Bhriúin Aoi (''Aí''), ainmnithe as a n-áit dúchais, Mag nAí, na tailte that timpeall príomhionad ársa an cheantair, [[Ráth Cruachan]], [[Contae Ros Comáin]]. I measc príomhclanna Uí Bhriúin Aoi, bhí: [[Síol Muireadhaigh]], ónar síolraíodh na rítheaghlaigh mheánaoiseacha amhail is [[Uí Chonchubhair]] agus [[Mhic Dhiarmada]]; agus [[Síol Chathail]].
* Uí Bhriúin Bhréifne, suite i m[[Bréifne]], [[Contae Cabhán]] agus [[Contae Liatroma]]. Ba iad muintir [[Uí Raghallaigh]] agus [[Uí Ruairc]] na príomhchlanna. I measc chlann eile, bhí ''Mag Tighearnán'' agus ''Mag Samhradháin''.
* Uí Bhriúin Bhréifne, suite i m[[Bréifne]], [[Contae Cabhán]] agus [[Contae Liatroma]]. Ba iad muintir [[Uí Raghallaigh]] agus [[Uí Ruairc]] na príomhchlanna. I measc chlann eile, bhí ''Mag Tighearnán'' agus ''Mag Samhradháin''.
* ''Uí Bhriúin Seola, suite ar [[Maigh Seola|Mhaigh Seola]], [[Contae Gaillimhe]]. Ba bhaill iad den ghéag seo ríthe [[Iar Chonnachta|Iar Chonnacht]], [[Uí Fhlaithbheartaigh]] agus a ngaoil [[Clann Chosgraigh]].
* Uí Bhriúin Seola, suite ar [[Maigh Seola|Mhaigh Seola]], [[Contae Gaillimhe]]. Ba bhaill iad den ghéag seo ríthe [[Iar Chonnachta|Iar Chonnacht]], [[Uí Fhlaithbheartaigh]] agus a ngaoil [[Clann Chosgraigh]].


Dhéantaí ríthe Chonnacht ach amháin de bhaill na gclann úd.
Dhéantaí ríthe Chonnacht ach amháin de bhaill na gclann úd.

Leagan ó 10:18, 17 Aibreán 2021

Gan bheith measctha le hUí Bhriain de Dhál Chais

Rítheaghlach na gConnacht ba ea Uí Bhriúin nó Uí Bhriain (Sean-Ghaeilge Uí Briúin). Brian (Brión) ba ea a sinsear eapainmneach. Eochaid Mugmedon agus Mongfind ba ea a thuistí, Fiachra agus Ailill a dheartháireacha, agus Niall Naoighiallach a leasdeartháir níos óige. I dteannta le clanna Uí Fiachrach agus Uí Ailello, aithnítear na trí clanna mar na Connachta. Níos deireanaí, le cleasaíocht láimhe, cuireadh clann Uí Mhaine in ionad Uí Ailealla mar thríú clann na gConnacht.

Luath dhreamanna agus rochtain in Éirinn, c. 800

Bhíodh Uí Fiachrach i réim sna Connachta ó thús. D'éirigh Uí Bhriúin i gceannas ann ach sna 7ú agus 8ú haoiseanna.

Clanna

Bhí an-chuid clann ag Uí Bhriúin. Is iad na trí clanna is tábhachtaí ná a leanas:

Dhéantaí ríthe Chonnacht ach amháin de bhaill na gclann úd.

Clann Bhriain

Dar le Tíreachán, thug Naomh Pádraig cuairt ar "áras mic Bhriain" ag Duma Selchae ar Mag nAí, ach ní deir sé cérbh iad. De réir ailt chomhionainn in Vita tripartita Sancti Patricii, a théann siar b'fhéidir go dtí an 9ú haois, bhí seisear mac ann. I bhfoinsí níos déanaí ámh, maítear go raibh ceathrar mac is fiche ag Brian. Is dócha gur cumadh ginealaigh Uí Bhriúin do threibheanba faoi mar a thángadar faoina smacht, amhail is Uí Bhriúin Uamhaill, Uí Bhriúin Ratha agus Uí Bhriúin Sionna.[1]

Geographic Origins

While Francis Byrne and John O'Donovan believed the dynasty originated in Mag nAí, Roderic O'Flaherty and John Colgan related traditions of Saints Patrick[2] and Felartus[3] visiting the sons of Brión in Maigh Seóla. This confusion surrounding the location of Mag Selce as mentioned in the Tripartite caused Nicholls to suggest that the geographical origin of the Uí Briúin was moved for political reasons to near Cruachan by the time of Tírechán.[4] MacCotter also points out that when the Uí Briúin were purportedly beginning their ascent, given the distributions of surrounding population groups, "the area originally available to Uí Briúin [in Mag nAí] cannot have consisted of more than the area of a few civil parishes",[5] which may lend support to Nicholls' theory.

A story in the Silva Gadelica[6] notes that during the legendary war between Brión and Fiachra, Fiachra's encampment was situated in Aidhne and Brión's lay in Damh-Chluain, which is stated to be in Uí Briúin Seóla and not far from Knockma Hill, west of Tuam.[7] Although this is a legend, it may be an indication of the Uí Briúin's original homeland, as is Aidhne for the Uí Fiachrach. In addition, Hubert Knox, citing the Conmaicne's distribution and early status as subjects of the Uí Briúin, posited that the Uí Briúin originated in the barony of Clare in County Galway as the leading lineage of that people.[8] Intriguingly, the Book of Ballymote calls Cellach mac Rogallaig "King of Conmaicne",[9] a title also commonly taken by members of the Uí Briúin Bréifne branch in later centuries. The Maigh Seóla origin scenario is more consistent with the fact that early Uí Briúin kings (e.g. Cenn Fáelad mac Colgan and Cellach mac Rogallaig) had their residence on Loch Cime, as well as Áed mac Echach's donation of Annaghdown in the 6th century,[10] which Byrne thought unlikely given Annaghdown's distance from Mag nAí.[11] Furthermore, Cenn Fáelad mac Colgan is stated in the annals as having been killed by the Conmaicne Cuile,[12] and the king-list in Laud 610 states that the same king died at the hands of "his own people".[13] If both of these accounts are accurate, it would indicate that the Uí Briúin originated among the Conmaicne.

With the inclusion of Máenach mac Báethíne,[14] ancestors of all three major branches of the dynasty are mentioned in the annals as residing or fighting in the Maigh Seóla region in the 7th century. The district to the east of Lough Corrib and the River Corrib is referred to as "Magh Ua mBriuin" at least as late as 1149.[15] This likely denotes the domain of the "king of Uí Briúin", a title borne primarily by men of the Uí Briúin Seóla.[16] As Knox points out, these kings were distinguished at an early date from the Síol Muireadaigh of central Roscommon in the Book of Rights, suggesting that the lands of the Uí Briúin Seóla were the original "Hy Briuin".[17]

Féach freisin

Tagairtí Annál

  • 801.: Connmhach, Judge of Uí Briúin, died.

Foinsí

  • Byrne, Francis John, Irish Kings and High-Kings. Batsford, Londain, 1973. ISBN 0-7134-5882-8
  • A 9th century Uí Briúin settlement in County Cavan

Tagairtí

  1. Anne Connon, "Uí Briúin", in "Medieval Ireland: An Encyclopedia", lch. 485
  2. Roderic O'Flaherty, Ogygia, Vol. II, Part III, p. 293.
  3. John Colgan, Acta Sanctorum Hiberniae, lch. 788.
  4. K. W. Nicholls, "Some Patrician Sites of Eastern Connacht", Dinnseanchas 5:4 (1973), p. 118.
  5. Paul MacCotter, Medieval Ireland: Territorial, Political and Economic Divisions, p. 209.
  6. Standish Hayes O'Grady, Silva Gadelica, "Death of Crimthann son of Fidach, and of Eochaidh Muighmedóin's three sons: Brian, Ailill, Fiachra," p. 375.
  7. John O'Donovan in The Genealogies, Tribes and Customs of Hy-Fiachrach, Addendum A, p. 344.
  8. Hubert Thomas Knox, The History of the County of Mayo to the Close of the Sixteenth Century, pp. 19-20.
  9. Book of Ballymote, RIA MS 23 P 12, f. 37r.
  10. Annals of Inisfallen, 578.2.
  11. Byrne, Francis J., Irish Kings and High-Kings, p. 245.
  12. Annals of Tigernach, 682.1
  13. "A dáine fén romarb" "MS Laud 610" . 
  14. Annals of the Four Masters, 649.3.
  15. Annals of the Four Masters, 1149.13.
  16. Anne Connon, "Uí Briúin" in Medieval Ireland: An Encyclopedia, p. 486.
  17. Hubert Thomas Knox, The History of the County of Mayo to the Close of the Sixteenth Century, p. 20.


Teimpléad:Connachta