Siobhán Nic Gearailt, Cuntaois Urumhan
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 1509 Cionn tSáile  |
| Bás | 2 Eanáir 1565 55/56 bliana d'aois |
| Tréimhse ama | Glúin an 16ú aois |
| Eile | |
| Teideal uasal | Cuntaois |
| Teaghlach | Rishliocht Mhic Gearailt |
| Céile | James Butler, 9ú hIarla Urumhan Francis Bryan Gearailt Mac Gearailt, 14ú Iarla Dheasumhan (1551 (Féilire Ghréagóra)–) |
| Páiste | John Butler (  James Butler, 9ú hIarla Urumhan)Tomás de Buitléir, 10ú Iarla Urumhan ( James Butler, 9ú hIarla Urumhan)Edward Butler ( James Butler, 9ú hIarla Urumhan)Edmund Butler ( James Butler, 9ú hIarla Urumhan)James Butler Duiske ( James Butler, 9ú hIarla Urumhan)Walter Butler ( James Butler, 9ú hIarla Urumhan)Piers Butler ( James Butler, 9ú hIarla Urumhan) |
| Athair | James FitzGerald, 10th Earl of Desmond (en)  agus Amy Mac-I-Brien-Ara (en) |
Banuasal Éireannach ba ea Siobhán Nic Gearailt, Cuntaois Urumhan (c.1509 / 1514 – 2 Eanáir 1565).
Phós sí trí huaire. Ba é Séamas de Buitléir, 9ú hIarla Urumhan, an chéad fear aici, agus é molta roimhe sin mar fhear céile do Anne Boleyn in 1522 chun aighneas faoi theideal agus thailte Iarlaíocht Urumhan a réiteach.[1] Ba é an cúirtéir Sir Francis Bryan an dara fear céile aici. Tar éis di Gearóid Mac Gearailt, 15ú hIarla Dheasumhan, a phósadh, rinneadh réiteach sealadach idir na Gearaltaigh agus na Buitléaraigh, nó gur thit a fear céile amach leis an mac ba shine aici, Tomás Dubh de Buitléir, 10ú hIarla Urumhan.
Scríobhadh sí féin agus Eilís I Shasana go cairdiúil chun a chéile agus muinín aici siúd i Siobhán mar dhuine a d’fhéadfadh cabhrú leis an tsíocháin a choinneáil in Éirinn.[2]
Muintir[cuir in eagar | athraigh foinse]
Rugadh Siobhán i gCaisleán Iarla Dheasumhan i gCionn Sáile i gContae Chorcaí timpeall 1509[3] nó 1514[2] d’Aimilíona Ní Bhriain agus do Shéamas Mac Gearailt, 10ú hIarla Dheasumhan. Phós an deirfiúr ab óige aici, Onóra (d’éag 1577), Piaras de Buitléir.
Pósadh agus clann[cuir in eagar | athraigh foinse]
Phós sí Séamas Bacach de Buitléir am éigin roimh an 21 Nollaig 1532, agus rinneadh an 9ú hIarla Urumhan de ar an 26 Lúnasa 1539. Bhí seachtar mac acu.
- Tomás Dubh de Buitléir, 10ú hIarla Urumhan (c.1532 - 22 Samhain 1614); phós sé Elizabeth Berkeley; ansin Elizabeth Sheffield, bean ar rugadh clann di; ansin Eileanór de Barra.
- Seán de Buitléir Chill Chaise (d’éag 10 Bealtaine 1570); phós sé Caitríona Nic Cárthaigh agus rugadh mac dóibh, Uáitéar de Buitléir, 11ú hIarla Urumhan.
- Éamonn de Buitléir; phós Máire a Búrc agus rugadh clann dóibh.
- Uáitéar de Buitléir; phós sé agus bhí iníon aige.
- Sir Éamonn de Buitléir (1534–1602); phós sé Eileanór Iústás agus rugadh clann dóibh.
- Piaras de Buitléir
Ar an 17ú Deireadh Fómhair chuaigh Séamas ar dinnéar ag Teach Ely in Holborn i Londain. Tugadh nimh dó féin, dá mhaor agus do shé dhuine dhéag dá shearbhóntaí.[3] Fuair sé bás ar an 28 Deireadh Fómhair, rud a d’fhág Siobhán ina baintreach agus í sna tríochaidí fós. Mar bhaintreach bhí saoirse aici de réir dlí agus shealbhaigh sí a spré arís. Chuaigh sí i gcomhairle le cairde sa chúirt chun oidhreacht a clainne a chosaint.[2]
Bhí fonn uirthi a gaol Gearóid Mac Gearailt, a phósadh, fear a bhí i bhfad níos óige ná í agus a bhí ina chomharba ar Iarlaíocht Dheasumhan; ach chuathas go bog is go crua uirthi an cúirtéir agus taidhleoir Sir Francis Bryant a phósadh i Lúnasa 1548. Ceapadh é mar Thiarna Príomh-Bhreitheamh na hÉireann agus bhain an lánúin Éire amach i Mí Shamhna 1548. Bhí an leasainm “Vicar of Hell” ar Bryan agus droch-chlú air mar raigearnálaí sa chúirt. Dúirt Siobhán: "While I was a widow and not married [to] an Englishman, I defended and kept my own, or at the least, no man went about to defeat me of my right. Well is the woman unmarried; I am bade to hold my peace, and my husband shall have answer made unto him."[4]
Deirtear go raibh Siobhán amuigh ag sealgaireacht le Gearóid fad is a bhí Bryan ag saothrú an bháis i gCluain Meala.[3] Cailleadh é ar an 2 Feabhra 1550 agus phós sí Gearóid in 1551, rud a tharraing síocháin ar feadh tamaill idir na Buitléaraigh agus na Gearaltaigh. Rinneadh an 15ú hIarla Dheasumhan de Ghearóid in 1558 agus rinneadh Cuntaois Dheasumhan de Shiobhán dá bharr.[2]
Deirtear gur éirigh Gearóid tuirseach de bheith faoi bhois an chait ag Siobhán,[3] agus bhris sé an sos cogaidh leis an mac ba shine aici, Tomás Dubh, arbh é Iarla Urumhan anois é. Nuair a thosaigh an dá dhream ag creachadh a chéile chaith Siobhán beagnach dhá sheachtain ag gabháil siar is aniar ar muin capaill ag iarraidh athmhuintearas a dhéanamh eatarthu, agus d’éirigh léi suaimhneas éigin a shocrú.[3] In 1562 cuireadh a fear céile isteach i dTúr Londan de thoradh an “tsotail” a léirigh sé i láthair na Rí-Chomairle. Bhí Siobhán ar a dícheall ag áitiú ar an mBanríon Eilís Gearóid a scaoileadh saor. D’éirigh léi in 1564; fuair sí bás ar an 2 Eanáir 1565. Cuireadh i bPrióireacht Eas Géitine i Luimneach í.
Tar éis a báis chuaigh na Buitléaraigh agus na Gearaltaigh i ngleic le chéile arís agus rug Tomás Dubh an bua i ndiaidh Chath Áth Mheáin in 1565.
Nótaí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ Fraser, Antonia, The Wives of Henry VIII, Penguin 1992, lgh 121–124
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Karen Ann Holland, Joan Desmond, Ormond and Ossory: The World of a Countess in Sixteenth-Century Ireland, Providence College, 1 Eanáir 1996: https://digitalcommons.providence.edu/dissertations/AAI9839486/
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 ”A Who’s Who of Tudor Women,” é curtha le chéile ag Kathy Lynn Emerson chun Wives and Daughters: The Women of Sixteenth-Century England a athcheartú.
- ↑ Kirwan, John. "Lady Joan FitzGerald, Countess of Ormond, Ossory, and Desmond", Journal of the Butler Society, 4, 92000), 297.