Recholl Breth

Recholl Breth
Cineál	téacs
Príomhábhar	An Féineachas

Is téacs dlí de chuid an Fhéineachais é Breitheanna Doiléire (Sean-Ghaeilge Recholl Breth^[1], brat mairbh nó taiséadaí), ina phléitear le cásanna nach bhfuil an dliteanas go láithreach bonn soiléir iontu. Baineann sé le dlí chonartha, ríthe dlisteanacha agus dlí pósta.^[2]^: 173

Is é an triú téacs déag é atá le fáil san Senchas Már.

Lámhscríbhinní

Tá cóip iomlán amháin de Recholl Breth, le fáil i CnaT LS 1433, i dteannta le sé téacs eile ón trian lárnach den Senchas Már. Tá sleachta as le fáil i ndá lámhscríbhinn eile (CnaT LS 1336 agus 1337), agus léargais iontu. Faightear eagrán den téacs san Ancient Laws of Ireland (iml. 4, 1879), ach trí bhotún cuireadh i gcló é amhail is dá mba chuid de Din Techtugud, a thagann roimhe sa Seanchas, a phléann le seilbh talún.^[3]^{: 24, 293}^[2]^: 174 Ó 2019 i leith, bhí eagrán nua á ullmhú ag Charlene Eska.^[4]^: 7

Teideal

Tá leaganacha éagsúla den teideal le feiceáil sna lámhscríbhinní, .i. rechull, racholl, rocholl, srl.^[1] Bhí amhras ar Liam Breatnach an ceart é an focal a thuiscint mar recholl (brat mairbh) nó rocholl (millteanas).^[3]^: 293 Dar le Sanas Uí Dhuibhdábhoireann, foclóir dlí Nua-Ghaeilge den xxú haois, is the word mar "réasúntacht" í brí an fhocail. Is amhlaidh ámh, nach bfhuil seo ach míthuiscint mar ro + cíall.^[2]^{: 174–175}

Tuilleadh le léamh

"Ancient Laws of Ireland" (1879) 4. Baile Átha Cliath: Stationery Office. ll. 50-65 (eagrán de chuid Din Techtugud).
Binchy, D. A. (1978). "Corpus Iuris Hibernici (6 iml.)". Baile Átha Cliath: Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath. 218.31-223.21; 913.12-27; 1866.3-1867.21 (eagrán dioplómaitiúil).

Ábhair

Is é Recholl Breth an triú dréacht déag sa bhailiúchán dlí, an Senchas Már, suite ina lár.^[3]^: 293 Deirtear de ghnáth gur tiomsaíodh an Seanchas idir deireadh an 7ú agus tús an 8ú haoiseanna.^[5]^: 33

Faightear in Rechall Breth 10 gcuid mar a leanas:^[2]^{: 175–180}

1, 2: codanna tosaigh, ag plé le suáilce agus ról rí i gcóras dlí.
3: seachta atá ann ag plé le rí éigin nach bhfuil ina rialóir dlisteanach
4: tré atá ann ag plé le bréaga "as a mbaineann dia éiric astu"
5-9: ag plé le dlí chonartha (5 ina theitread agus 7 ina thré)
10: ag plé le ciobhche.

Le fianaise stíl na gcodanna (tréanna, teitrid, seachtaí, maraon le codanna neamh-uimhrithe), molann Eska gur tiomsaíodh an téacs as foinsí éagsúla, leis an n-ábhar aontaitheach de dliteanas éiginnte.^[2]^{: 181–182} Déanann Eska ceangal le Gúbretha Caratniad agus Anfuigell ina phléitear le cásanna neamhghnácha.^[4]^: 7 adar le hAlice Taylor-Griffiths, is "institiúid ard-léinn" don dlíodóir luathGhaelach é an téacs.^[6]^: 124

Tagairtí

↑ ^1.0 ^1.1 eDIL s.v.recholl
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 Eska, Charlene M. (2016). "Ollam: Studies in Gaelic and Related Traditions in Honor of Tomás Ó Cathasaigh": 173–184. Madison, NJ: Fairleigh Dickinson University Press.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 Breatnach, Liam (2005). "A Companion to the Corpus Iuris Hibernici" 5. Baile Átha Cliath: Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath.
↑ ^4.0 ^4.1 Eska, Charlene M. (2019). "A Raven's Battle-Cry: The Limits of Judgment in the Medieval Irish Legal Tract Anfuigell" 27. Leiden / Boston: Brill.
↑ Eska, Charlene M. (2022). "Lost and Found in Early Irish Law: Aidbred, Heptad 64, and Muirbretha" 36. Leiden / Boston: Brill.
↑ Taylor-Griffiths, Alice R. (2018). "Gúbretha Caratniad. Agreement and disagreement in the classroom". North American Journal of Celtic Studies 2 (2): 105–132. doi:10.26818/nortamerceltstud.2.2.0105.

[edil_recholl-1] 1.0 ^1.1 eDIL s.v.recholl

[EskaRecholl-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 Eska, Charlene M. (2016). "Ollam: Studies in Gaelic and Related Traditions in Honor of Tomás Ó Cathasaigh": 173–184. Madison, NJ: Fairleigh Dickinson University Press.

[Breatnach-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 Breatnach, Liam (2005). "A Companion to the Corpus Iuris Hibernici" 5. Baile Átha Cliath: Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath.

[EskaAnfuigell-4] 4.0 ^4.1 Eska, Charlene M. (2019). "A Raven's Battle-Cry: The Limits of Judgment in the Medieval Irish Legal Tract Anfuigell" 27. Leiden / Boston: Brill.

[5] Eska, Charlene M. (2022). "Lost and Found in Early Irish Law: Aidbred, Heptad 64, and Muirbretha" 36. Leiden / Boston: Brill.

[TG-6] Taylor-Griffiths, Alice R. (2018). "Gúbretha Caratniad. Agreement and disagreement in the classroom". North American Journal of Celtic Studies 2 (2): 105–132. doi:10.26818/nortamerceltstud.2.2.0105.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]