Niels Bohr

Niels Bohr
ollamh	; 1916 -
ollamh
Saol
Ainm iomlán	Niels Henrik David Bohr
Eolas breithe	Cóbanhávan, 7 Deireadh Fómhair 1885
Náisiúntacht	Ríocht na Danmhairge
Áit chónaithe	An Danmhairg; An tSualainn; Sasana; Stáit Aontaithe Mheiriceá; Cóbanhávan
Bás	Cóbanhávan, 18 Samhain 1962
Áit adhlactha	Assistens Cemetery (en)
Cúis bháis	(cliseadh croí)
Muintir
Athair	Christian Bohr
Máthair	Ellen Bohr
Céile/Céilí	Margrethe Nørlund
Páistí	liosta iomláin Ernest Bohr; Erik Bohr; Hans Bohr; Aage Niels Bohr;
Siblíní	liosta iomláin Harald Bohr;
Teaghlach	liosta iomláin Niels Erik Nørlund (deartháir céile); Poul Nørlund (deartháir céile);
Treibh	Bohr family (en)
Oideachas
Alma mater	Ollscoil Cambridge ; Coláiste na Tríonóide, Cambridge ; Ollscoil Chóbanhávan ; (1903 - 1911) céim dochtúireachta
Tráchtas	Studier over Metallernes Elektrontheori
Stiúrthóir tráchtais	Christian Christiansen; Joseph John Thomson
Mic léinn dochtúireachta	Aage Niels Bohr; Robert Bruce Lindsay; Svein Rosseland
Teangacha	an Béarla; An Danmhairgis
Múinteoirí	Ernest Rutherford; Christian Christiansen; Joseph John Thomson
Mic léinn	Hendrik Kramers; Lev Davidovich Landau; Oskar Klein; Aage Niels Bohr; John Archibald Wheeler
Gairm
Gairm	fisiceoir, múinteoir ollscoile, eolaí núicléach, fealsamh na heolaíochta, imreoir sacair agus ceimiceoir
Grúpaí
Cur síos
Grúpaí	Blianta
	Rannpháirtí Tionscadal Manhattan ; 5th Solvay Conference on Physics (en)
Ionad nó speisialtacht	báireoir (sacair)
Fostóirí	Ollscoil Chóbanhávan ; Niels Bohr Institute (en) ; Ollscoil Cambridge (1911 - 1912); Victoria University of Manchester (en) (1914 -
Saothar iomráiteach	Samhail Bohr; Prionsabal na comhfhreagartha
Duaiseanna	Duais Nobel san Fhisic (1922) ; Franklin Medal (1926) ; Order of the Elephant (1947) ; Atoms for Peace Award (1957) ; Pour le Mérite for Sciences and Arts order (1954) ; Niels Bohr International Gold Medal (1955) ; Copley Medal (1938) ; Faraday Lectureship Prize (1930) ; Max Planck Medal (1930) ; Knight Grand Cross of the Order of the Falcon ; Hughes Medal (1921) ; Helmholtz Medal (1961) ; Matteucci Medal (1923) ; Honorary doctor of the University of Zagreb ; honorary doctorate of Technion ; honorary doctor of the Technical University of Denmark (1929) ; Guthrie Lecture (1922) ; Foreign Member of the Royal Society (Aibreán 29, 1926) ; Order of the Dannebrog ; Order of the Falcon ; Order of St. Olav ; Officer of the Legion of Honour ; Silliman Memorial Lectures (1923) ; honorary doctor of the University of Warsaw
Ainmníodh é/í le haghaidh	Duais Nobel san Fhisic ; (1917) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1918) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1919) ; [[Nobel Prize in Chemistry (en) ]] ; (1920) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1920) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1921) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1922) ; [[Nobel Prize in Chemistry (en) ]] ; (1929)
Ballraíocht	An Cumann Ríoga; Acadamh Ríoga na Prúise um Eolaíocht; Acadamh Eolaíochtaí Phoblacht Dhaonlathach na Gearmáine; Acadamh Eolaíochtaí na Gearmáine, Leopoldina; Accademia dei Lincei; Acadamh Pontaifiúil na nEolaíochtaí; Acadamh Eolaíochtaí APSS; Acadamh Ríoga na Sualainne um Eolaíocht; Acadamh Eolaíochtaí na hUngáire; Acadamh Ríoga Ealaíon agus Eolaíochtaí na hÍsiltíre; Acadamh Ríoga Eolaíochtaí agus Litríochta na Danmhairge; Cumann Ríoga Eolaíochtaí agus Litríochta na hIorua; Acadamh Náisiúnta na nEolaíochtaí; Acadamh Ealaíona agus Eolaíochtaí Mheiriceá; Acadamh Rúiseach na nEolaíochtaí; Indian National Science Academy (en) ; Cumann Meiriceánach na Fealsúnachta; Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL; Acadamh Eolaíochtaí agus Daonnachtaí na Baváire; Acadamh Eolaíochtaí na Polainne; Acadamh Eolaíochtaí agus Daonnachtaí Bheirlín-Brandenburg
Sloinnte	Nicholas Baker
IMDb	nm1106823

Fisiceoir as Cóbanhávan, An Danmhairg ab ea Niels (Henrik David) Bohr [nels ˈb̥oɐ̯ˀ] (7 Deireadh Fómhair 1885 – 18 Samhain 1962).

Bronnadh Duais Nobel na Fisice air sa bhliain 1922 don obair cheannródaíoch a bhí déanta aige, as a thaighde ar struchtúr an adaimh is speictream hidrigine agus a réiteach siúd leis an teoiric chandamach a rinne sé sa bhliain 1913^[1].

Rinne Bohr rannaíocht búnasacha i dtaobh thuiscint dhéantús an adaimh agus na meicnice candamaí. Deirtear gurb é Bohr ceann de na fisceoir is fearr den fichiú aois^[2].

Cúlra[cuir in eagar | athraigh foinse]

De réir dlíthe na meicnice clasaicí, bheadh a leithéid d'adamh neamhchobhsaí mar go gcaillfeadh sé fuinneamh trí astú radaíochta leictreamaighnéadaí.

Chomh maith leis sin, ní léireodh an t-adamh sin na speictrim adamhacha inbhraiteacha. Réitíodh na fadhbanna seo le samhail fheabhsaithe an adaimh a shaothraigh Niels Bohr sa bhliain 1913, ina raibh gach leictreon i bhfithis ar leith (sceall ar leith) timpeall an núicléis, le fuinneamh ar leith a bhraithfeadh ar gha na fithise.

Ós rud é nár ceadaíodh ach fithisí (scealla) ar leith, níorbh fhéidir ach fuinnimh ar leith a bheith ag na leictreoin, ionas go mbeadh patrún de leibhéil scoite cheadaithe fuinnimh i gceist.

Ní astódh leictreoin i bhfithis cheadaithe fuinneamh leictreamaighnéadach, ach chomhfhreagródh léim leictreoin ó fhithis amháin go fithis eile d'astú nó ionsú cainníochtaí dea-shainithe solais, rud a réitigh leis na speictrim bhraite adamhacha. Samhail áisiúil amhairc ab ea samhail Bohr, agus de réir a chéile feabhsaíodh í le léargais ón meicnic chandamach.

Niels Bohr le hAlbert Einstein

Tá airíonna tonnacha ag leictreoin, agus is féidir fithisí nó scealla Bohr a thuiscint mar oiriúnú slánuimhir tonnta leictreon timpeall ar an núicléas. Is fearr cruinne gach leictreon a shamhlú mar dháileadh luchta leictrigh le huimhir chandamach ar leith ná mar phonc luchta i bhfithis chiorclach. Comhfhreagraíonn gach uimhir chandamach is féidir do leibhéal ar leith fuinnimh, ach ní féidir iad uile a shealbhú ag an am céanna.

Niels Bohr ina óige

Thug samhail Bohr míniú ginearálta ar speictrim adamhacha, ach ligeann teoiric na gcandam dúinn ríomhanna mionchruinne a dhéanamh ar na speictrim. Cinneann na huimhreacha candamacha is gá chun na leictreoin in adaimh neamhfhlosctha dúl a shainiú ionaid chruinne na ndúl sin ar an gclár peiriadach

Niels Bohr, Weizmann Institue, ,1958

Samhail Bohr[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá fithiseach móiminteam uilleachna na leictreon candamaithe; L=nħ
Teoiric go dtaistlíonn leictreoin i bhfithis scoite timpeall núicléas an adaimh, le gnéithe ceimiceacha den dúil socraithe ag an méid leictreoin atá ag timpeallú an adaimh

An tuairim go bhféadfadh leictreon titim ó fhithis le leibhéal airde dfhuinneamh go dtí leibhéal níos ísle, ag astaigh fótóin (candam eadrom) le fuinneamh scoite (bhí seo buntús na teoirice candamaí)
An Prionsabal Comhlántíochta : go bhféadfadh staidéar a dhéanamh ar ábhar ina gceann agus ina gceann ach a aimsiú go bhfuil cúpla gnéithe frithráiteacha.

Niels Bohr Institute

Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Léirmhíniú Cóbanhávan
Karl Siegbahn : D'éirigh leis fianaise ar sceallsamhail Neils Bohr don adamh a aimsiú, agus d'fhorbair sé an speictreascópacht X-ghathach.
Maighnéatrón Bohr : Móimint mháighnéadach an leictreoin a fhaightear ó mheicnic chandamach choibhneasaíoch, ag glacadh an leictreoin mar phonccháithnín. Ainrnnithe as Niels Bohr.

lena bhean Margrethe Nørlund sa bhliain 1910

Saol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Rinne sé taighde ar an mbuama adamhach sna Stáit Aontaithe le linn an dara cogadh domhanda.

Chuidigh sé le bunú Institiúid na Fisice Teoiriciúla i gCÓbanhávan

Báireoir cumasach sacair ab ea Niels Bohr.

Líon tí stuama staidéartha ab ea muintir Bohr. Sa bhliain 1975, lean Aage Bohr lorg a athar nuair a rug sé Craobh Nobel leis i ngort na fisice eithní.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ Matt Hussey (2011). "Fréamh an Eolais".
↑ Muiris Ó Meara. "A bhFuil Romhainn Amach". Dáta rochtana: 2018.

[1] Matt Hussey (2011). "Fréamh an Eolais".

[2] Muiris Ó Meara. "A bhFuil Romhainn Amach". Dáta rochtana: 2018.

[1]

[2]