Neoidríonó
 | |
| Rangú | leaptón agus cáithnín neodrach  |
|---|---|
| idirghníomhaíochtaí | idirghníomhú lag agus imtharraingt |
| Frithcháithnín | antineutrino (en)  |
| Meatha go | luach ar iarraidh |
| Lucht leictreach | 0 |
| Guairne | 0.5 |
| Forshiméadracht | sneutrino (en) |
Is buncháithnín é neodrónrino, a léirítear leis an litir Ghréagach ν, a idirghníomhaíonn tríd an idirghníomhú lag agus imtharraingt.[1][2] Tá an neodrón ainmnithe amhlaidh toisc go bhfuil sé neodrach ó thaobh leictreachais de agus toisc go bhfuil a fhosmhais chomh beag sin (- íonó) gur síleadh le fada go raibh sé a náidh (.I. ina cháithnín gan mhais). Tá fosmhais an neoidríonó i bhfad níos lú ná mais na gcáithníní eiliminteacha eile atá ar eolas (gan cáithníní gan mhais a áireamh).<ref name=Mertens-2016-mν> Tá raon an-ghearr ag an bhfórsa lag, tá an t-idirghníomhaíocht imtharraingthe thar a bheith lag mar gheall ar mhais an-bheag an neutrino, agus ní ghlacann neoidríonónna páirt san idirghníomhú leictreamaighnéadach ná san idirghníomhú láidir. Dá bhrí sin, is gnách go dtéann neoidríonónna trí ghnáthábhar gan bac gan mhoill agus gan aon éifeacht inbhraite.
Cruthaíonn idirghníomhaíochtaí laga neoidríonónna i gceann amháin de thrí bhlasanna leaptónacha:
- leictreon-neoidríonó ν, e
- muón-neoidríonó ν μ
- tó-neoidríonó ν τ
Tá baint ag gach blas leis an leaptón luchtaithe a bhfuil an t-ainm céanna air. Cé gur creideadh le fada go raibh na neoidríonónna gan mhais, tá sé ar eolas anois go bhfuil trí mhais ar leith ag neoidríonónna (iad uilig beag bídeach, d'fhéadfadh an ceann is lú acu a bheith náid[7]), uile bheag, agus d’fhéadfadh an ceann is lú acu a bheith nialasach[7]). Ach, ní bhaineann na trí mhais go huathoibríoch leis na trí bhlas. Nuair a chruthaítear neoidríonó le blas ar leith, is meascán é de na trí staid mhaise (forshuíomh candamach). Cosúil le roinnt cáithníní neodracha eile, ascalaíonn neoidríonónna idir blasanna éagsúla ag taisteal, dá bharr. Mar shampla, d’fhéadfadh neoidríonó leictreon a tháirgtear in imoibriú béite-mheatha idirghníomhú ina neoidríonó miúón nó tau i mbrathadóir i bhfad uaid. Níl na trí luach mais ar eolas go fóill faoi 2024, ach tá difríochtaí idir a gcearnóga aimsithe ag turgnaimh saotharlainne agus trí bhreathnuithe cosmeolaíocha, chomh maith le uasteorainn ar a suim (< 0.120 eV/c²), agus uasteorainn ar mhais an neoidríonó leictreon. Is feirmíóin iad neoidríonónna, agus tá guairne ¹⁄₂ ħ acu
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse][[Catagóir:Leaptóin]