View source for Lia Fàil (Albain)

{{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}}

[[Íomhá:Replica_of_the_Stone_of_Scone,_Scone_Palace,_Scotland_(8924541883).jpg|mion| Macasamhail den Lia Fáil, i Lùchairt Sgàin. ]]
Is séadchomhartha [[Albanach]] é an '''Lia Fàil''' nó  '''Clach na Cinneamhain''' (nó  “Stone of Destiny” /  “Stone of Scone” i m[[An Béarla|Béarla]])<ref>{{Luaigh foilseachán|date=2014-10-11|url=https://gd.wikipedia.org/w/index.php?title=Lia_F%C3%A0il&oldid=473568|title=Lia Fàil|language=gd|journal=Uicipeid}}</ref>, bloc [[dronuilleog]]<nowiki/>ach de [[Gaineamhchloch|ghaineamhchloch]] [[Dearg|dhearg]] (tá Lia Fáil i d[[Teamhair]], [[Contae na Mí]], chomh maith; féach [[Lia Fáil (Éire)|anseo]]).

== Tréithe ==
Is é a [[Méidigh|mhéid]] ná 66 cm faoi 42.5 cm faoi 26.7 cm, agus is é a [[meáchan]] thart ar 152 kg. Tá cros greanta go garbh ar dhromchla amháin de, agus [[fáinne]] [[Iarann|iarainn]] ar an dá cheann len é a iompar.  

Coinníodh an leac [[Carraig|cloiche]] i [[mainistir]] Sgàin i Sgàin, in aice le [[Peairt, Albain|Peairt]] le fada an lá.  

Tá amhras ann faoi bharántúlacht na cloiche le fada. Dheimhnigh [[Geolaíocht|geolaithe]] áfach go bhfuil an chloch a thóg [[Éadbhard I Shasana]] go Westminster<ref>'The Stone of Destiny: Symbol of Nationhood' by David Breeze and Graeme Munro</ref> ina " Gaineamhchloch Dhearg Íochtarach", a [[cairéal]]<nowiki/>aíodh i gcóngaracht Sgàin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.amazon.com/Lion-North-Personal-Scotlands-History/dp/0140056459|teideal=The Lion in the North|údar=Pebble, John|dáta=|work=www.amazon.com|dátarochtana=2020-04-11}}</ref>[[Íomhá:Coronation_Chair_and_Stone_of_Scone.jpg|mion| Léaráid den Lia Fáíl i gCathaoir an Chorónaithe ag Westminster Abbey, 1855 ]]

== Dúchas ==
Tá teoiricí agus [[Finscéal|finscéalta]] éagsúla ann faoi [[stair]] na cloiche sular socraíodh í i Sgàin:<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Westminster Stone theory|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Westminster_Stone_theory&oldid=946085362|journal=Wikipedia|date=2020-03-17|language=en}}</ref> 

Baineann scéal amháin le Fergus Mór mac Eirc, céad Rí na Scoit in Albain. D'iompar sé an Lia Fáil ó Éirinn go hEarra-Ghàidheal, áit a corónaíodh ina rí é.<ref>Andree, p. 163</ref> B'fhéidir go raibh nasc ann leis an [[Lia Fáil]]  i  d[[Teamhair]]. Áitíonn traidisiúin eile go bhfanann an fíor-[[Lia Fáil]] i d[[Teamhair]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=On the History and Antiquities of Tara Hill|url=http://archive.org/details/jstor-30078991|publisher=The Transactions of the Royal Irish Academy|date=1839-01-01|coauthors=JSTOR|author=George Petrie}}</ref>  (Tá "Inis Fáil" ar cheann de na hainmneacha traidisiúnta ar Éirinn, deirtear). 

Cuireann finscéalta eile le fios gur as [[an Talamh Naofa]] a tháinig an Lia Fáil, ón aimsir [[An Bíobla|Bhíobalta]]... gurb í Cloch [[Iacób|Iacóib]] i, a thóg Iacób le linn dó bheith i Haran ([[Leabhar Gheineasas]] 28: 10–22).

== Stair ==
Úsáideadh an leac [[Carraig|cloiche]] ar feadh na gcéadta bliain i g[[Coróin|corónú]] [[rí]]<nowiki/>the na hAlban, agus ina dhiaidh sin nuair a tháinig ríthe na hAlban i g[[coróin]] i [[Sasana]] agus an [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]], tar éis [[Achtanna an Aontais 1707|Acht an Aontais]] sa bhliain 1707.

Sa [[14ú haois]], chuir Walter Hemingford, an cléireach Sasanach agus an staraí, síos ar an áit a raibh cloch chorónaithe na hAlban mar [[Mainistir|mhainistir]] Sgàin, 3km ó thuaidh ó [[Peairt, Albain|Pheairt]].   

Go dtí 1950, bhí an leac ar taispeáint i [[Westminster]], [[Sasana]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.co.uk/programmes/w3cswsjs|teideal=An Lia Fail|údar=bbc.co.uk|dáta=|work=www.bbc.co.uk|dátarochtana=2020-12-24}}</ref> Ach ghoid  náisiúnaithe na hAlban é ar 24 Nollaig 1950, agus faraor, bhris na gadaithe an chloch Albanach ina dhá leath. Ar [[11 Aibreán]] [[1951]] fágadh an liag i [[mainistir]] Obar Bhrothaig in Albain.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.amazon.ca/Scotlands-Stone-Destiny-History-Nationhood/dp/0752450344|teideal=Scotland's Stone of Destiny|údar=Nick Aitchison|dáta=|work=www.amazon.ca|dátarochtana=2020-04-11}}</ref>  
[[Íomhá:The Stone of Scone - geograph.org.uk - 1584457.jpg|clé|mion|“An Lia Fàil” [[Albain|Albanach]] ː  macasamhail in Albain]]
Ar aon nós, bhí an chloch ar ais i Londain sa bhliain 1953 nuair a rinneadh [[banríon]] ar an [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] d'[[Eilís II na Ríochta Aontaithe|Eilís II.]]

== Féach freisin ==

* [[Lia Fáil (Éire)]]

== Tuilleadh léitheoireachta ==
{{Refbegin}}
* ''No Stone Unturned: The Story of the Stone of Destiny'', Ian R. Hamilton, Victor Gollancz and also Funk and Wagnalls, 1952, 1953, hardcover, 191 pages, An account of the return of the stone to Scotland in 1950 (older, but more available, look on [[Advanced Book Exchange|ABE]])
* ''Taking of the Stone of Destiny'', Ian R. Hamilton, Seven Hills Book Distributors, 1992, hardcover, {{ISBN|0-948403-24-1}} (modern reprint<!--but expensive-->)
* Martin-Gil F.J., Martin-Ramos P. and Martin-Gil J. "Is Scotland's Coronation Stone a Measurement Standard from the Middle Bronze Age?". ''Anistoriton'', issue P024 of 14 December 2002.
* ''The Stone of Destiny: Symbol of Nationhood'' by David Breeze, Chief Inspector of Ancient Monuments, and Graeme Munro, Chief Executive, Historic Scotland; Published by ''Historic Scotland'' 1997: {{ISBN|1-900168-44-8}}
{{Refend}}

== Naisc sheachtracha ==

* Skene, William Forbes (1869). Cloch an Chróinte. Dún Éideann: Edmonston & Douglas. Aisghabháil 9 Deireadh Fómhair 2014 .
*[http://www.edinburghcastle.gov.uk/discover/highlights/the-stone-of-destiny Buaicphointí:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180129115851/http://www.edinburghcastle.gov.uk/discover/highlights/the-stone-of-destiny |date=2018-01-29 }} Láithreán Gréasáin Chaisleán Dhún Éideann [http://www.edinburghcastle.gov.uk/discover/highlights/the-stone-of-destiny de Stone of Destiny] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180129115851/http://www.edinburghcastle.gov.uk/discover/highlights/the-stone-of-destiny |date=2018-01-29 }}
*[http://www.philipcoppens.com/stone_destiny.html An Stone of Destiny], ríogacht naofa sa 21ú haois

== Tagairtí ==
{{Reflist}}


[[Catagóir:Ailt le téacs sa Laidin]]
[[Catagóir:Albain]]
[[Catagóir:Béaloideas na hÉireann]]
[[Catagóir:Séadchomharthaí agus cuimhneacháin]]