Lee Kuan Yew
An chéad Phríomh-Aire ar Shingeapór ba ea Lee Kuan Yew nó Harry Lee nó LKY (16 Meán Fómhair 1923 – 23 Márta 2015) agus an phríomhphearsa i bpolaitíocht na tíre sin sa 20ú haois.
Beatha
[cuir in eagar | athraigh foinse]Céimí sa dlí de chuid Ollscoil Cambridge, i gCumann Onórach Teampaill Láir a rinneadh abhcóide de sa bhliain 1950. D'fhill LKY ar Shingeapór agus bhí sé ag cleachtadh mar dhlíodóir ansin go ceann naoi mbliana.[1]
.jpg)
Bhain LKY próifíl phoiblí amach mar dhuine den eite chlé trína chuid oibre ar son na gceardchumann agus ceardchumainn na mac léinn. Sa bhliain 1954 bhí sé i measc na ndaoine a bhunaigh Páirtí Ghníomhaíocht an Phobail, i gcomhar le ceardchumannaithe a bhí báúil le Páirtí Cumannach an Mhalae. Ina dhiaidh sin, bhris sé an ceangal a bhí aige leis an eite chlé den pháirtí agus bhain an rialtas úsáid as reachtaíocht slándála náisiúnta dhian ina n-éadan.[1]
Bhí LKY ina Phríomh-Aire ar Shingeapór ó mhí an Mheithimh 1959 ar aghaidh, ar feadh dhá bhliain (1963-65) mar chuid de Chónaidhm na Malaeisia agus ina dhiaidh sin mar cheann rialtais ar stáit neamhspleách.
Le linn na dtríocha bliain a raibh LKY i gcumhacht, bhí méid suntasach d'fhás eacnamaíoch agus de dhul chun cinn sóisialta ann, mar aon le rialuithe dochta ar neamhord eitneach féideartha nó treascairt pholaitiúil nó thionsclaíoch, mar atá sainithe ag PAP. I réimse an dlí, an ordaithe agus an cheartais, labhair Lee Kuan Yew go láidir i bhfabhar an phionóis chorptha agus mhéadaigh a rialtas an úsáid a baineadh as go mór.[1]
Bhí LKY i bhfabhar phionós an bháis freisin, a leathnaíodh go roinnt mhaith coireanna atá bainteach le drugaí sa bhliain 1973. Cuireadh deireadh le triail le giúiré sa bhliain 1959, lasmuigh de chásanna báis, agus maidir leis na gcionta sin chomh maith deich mbliana ina dhiaidh sin; léirigh sé sin go díreach nach raibh muinín as giúiréithe aige, ar bhonn a thaithí mar dhlíodóir i gcleachtas.[1]
Cé gurb ionann, ar an iomlán, an bunús dlí foirmeálta atá leis an tsaoirse cainte i Singeapór agus sna tíortha eile de chuid thraidisiún an dlí choitinn, tá cáineadh idirnáisiúnta mór déanta ar cé chomh minic a bhíonn daoine mór le rá i PAP, amhail Lee Kuan Yew, ag cur an dlí ar a lucht cáinte trí chásanna leabhail rathúla.[1]