Gabriel Rosenstock
 (2019)  | |
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 1949 75/76 bliana d'aois |
| Faisnéis phearsanta | |
| Scoil a d'fhreastail sé/sí | Coláiste na hOllscoile Corcaigh |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | teangeolaí, iriseoir, scríbhneoir, aistritheoir, file, scríbhneoir litríocht pháistí |
| Ball de | |
| Teangacha | An Ghaeilge agus Béarla |
File, scríbhneoir agus aistritheoir iomráiteach as Luimneach é Gabriel Rosenstock (a rugadh sa bhliain 1949).[1] Tá ról lárnach aige i bhforbairt na litríochta comhaimseartha Gaeilge; tá os cionn 180 leabhar foilsithe aige, filíocht agus leabhair do pháistí go hairithe[2] agus duine de na daoine ba mhó a rinne cur chun cinn ar an haiku i nGaeilge.
Is scriptscríbhneoir é dó TG4, cláir do pháistí go hairithe.
Beatha
[cuir in eagar | athraigh foinse]Rugadh Gabriel Rosenstock i gCill Fhíonáin in Oirthear Luimnigh ar an 29 Meán Fómhair 1949. Dochtúir agus scríbhneoir as Schleswig-Holstein ba ea a athair. Banaltra, as Gaillimh ó dhúchas, ab ea a mháthair. Ba é an tríú duine clainne as seisear agus an chéad pháiste a rugadh don lánúin in Éirinn.
Caitheadh amach as Coláiste Rinn Mhic Gormáin é agus bhí sé ar deoraíocht ina dhiaidh sin i gColáiste Charraig an Tobair.
Rinne sé staidéar i gColáiste Ollscoile Chorcaí, áit a raibh sé ina bhall de Innti, grúpa filí óga a chuir iris amach agus a chuaigh ar fud na tíre ag léamh a gcuid saothair. Bhí cairdiúil le scríbhneoirí eile: a bhí, mar sh. Michael Davitt agus Liam Ó Muirthile. Ba é an chéad duine de ghlúin INNTI a chuir leabhar amach: Suzanne sa seomra folctha (1973).
Chaith sé seal ag obair leis an tsraith theilifíse `Anois is Arís' ar RTÉ, agus tamall leis an nuachtán Anois. Chaith sé formhór a shaoil sa Ghúm agus nuair nach bhfuair sé ardú céime ar bith ann chinn sé ar éirí sé as chun dul i mbun pinn go lánaimseartha.
Bhí sé ina Chathaoirleach ar Poetry Ireland / Éigse Éireann agus is iomaí duais liteartha atá bronnta air: sparántachtaí ón gComhairle Ealaíon agus an Irish-American Cultural Foundation Award mar shampla.
Tá baint lárnach aige leis an bhféile litríochta IMRAM. Tá ballraíocht shaoil aige i gCumann na nAistritheoirí agus na dTeangairí. Is ball d'Aosdána é.
Is nia leis é Mario Rosenstock, agus ball den chúigread traidisiúnta Téada is ea a mhac Tristan Rosenstock.
Rogha foilseachán
[cuir in eagar | athraigh foinse]Filíocht i nGaeilge agus eagráin dhátheangacha
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Susanne sa seomra folctha. Clódhanna 1973
- Méaram. An Clóchomhar 1981
- Om. An Clóchomhar 1983
- Nihil Obstat. Coiscéim, 1984
- Migmars. Ababúna, 1985
- Rún na gCaisleán. Taibhse, 1986
- Portrait of the Artist as an Abominable Snowman, Forest Books 1989, Domhan Books 2000[3][4]
- Oráistí. Rogha dánta agus dánta nua. Cló Iar-Chonnachta, 1991
- Ní mian léi an fhilíocht níos mó. Cló Iar-Chonnachta, 1993[5]
- Rogha Rosenstock. Cló Iar-Chonnachta, 1994
- Syójó. Cló Iar-Chonnachta, 2001
- Eachtraí Krishnamurphy. Coiscéim, 2003
- Forgotten Whispers / Cogair dhearúdta. 2003. (téacs dhátheangach, haiku agus grianghraif, i gcomhar le le John Minihan)
- Krishnamurphy Ambaist. Coiscéim, 2004
- Hymn to the Earth. The Silverstrand Press, 2004. (Dánta móide grianghraif le Ron Rosenstock)
- Rogha Dánta/ Selected Poems, aistrithe ag Paddy Bushe: CIC, 2005
- I met a man: luminous lines concerning real people from real places, Doghouse, 2005[6]
- Bliain an Bhandé / Year of the Goddess. [téacs dátheangach] Dedalus Press 2007
- Tuairiscíonn Krishnamurphy ó Bagdhad (Coiscéim, 2007)
- Guthanna Beannaithe an Domhain (Coiscéim, 2008)
- Margadh na Míol in Valparaíso / The Flea Market in Valparaíso (rogha dánta agus dánta nua) CIC 2014
- Cuach ó Aois Eile ag Glaoch. Coiscéim, 2014
- Antlered Stag of Dawn, The Onslaught Press, Oxford 2015. Haiku i nGaeilge móide leaganacha Béarla, Béarla na hAlban agus Seapáinise[7]
- Sasquatch. Arlen House, 2014 (eagrán nua ó Alba Publishing 2018)
- Chogyam Trungpa: One Hundred Haiku, agus leaganacha Béarla agus Seapáinise. Amazon Kindle, 2014
- Orpheus in the underpass (Onslaught Press, 2017),
- Glengower: Poems for no one in Irish and English, Onslaught Press 2018[8]
- EVERY NIGHT I SEND YOU FLOWERS, Tanka in response to the art of Odilon Redon, bilingual. Cross-Cultural Communications, New York (ebook) 2020
- The Road to Corrymore / Bóthar an Choire Mhóir, Ekphrastic Dátheangach. Cross-Cultural Communications, New York (ebook) 2021
- Rún na Rún / Secret Of Secrets, tanka dátheangach, Cross-Cultural Communications 2021 [9]
- Drops of Water, haiku in Béarla, Gaeilge agus Scots, Buttonhook 2023 => ríomhleabhar
Tugann an leabhar taistil Ólann mo Mhiúil as an nGainséis (Cló Iar-Chonnachta, 2003) agus an chín lae idirghníomhach Dialann Anama (2007)[10] an-léiriú ar éirim an fhile ó thaobh creidimh, intleachta, fealsúnachta agus daonnachta.
Aistriúcháin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tá cáil ar Ghabriel mar aistritheoir, agus saothar le Seamus Heaney, Georg Trakl, Günter Grass, Peter Huchel, Ko Un, K. Satchidanandan agus go leor eile aistrithe aige.
- Crann almóinní milis agus searbh: rogha dánta (Coiscéim, 2006) [aistriúchán ar Bittersüsser Mandelbaum: ausgewählte Gedichte le Hilde Domin]
- Agallamh an tseanóra lena anam: dánta (Coiscéim, 2007) [aistriúchán ar Der alte Mann spricht mit seiner Seele le Günter Kunert]
- An tAonú Aithne déag: rogha dánta (Coiscéim, 2008) [aistriúchán ar Das elfte Gebot: ausgewählte Gedichte le Michael Krüger]
Daoine óga
[cuir in eagar | athraigh foinse]- An tOllamh Folamh (Cois Life, 2009). Thugas an ghealach ag siúl (An Gúm, 2007) [aistriúchán ar I took the Moon for a Walk le Carolyn Curtis]
- Na daoine dalla: saorchóiriú ar scéal béaloidis (An Gúm, 2007)
- Clann na nÉan: úrscéal gairid do dhéagóirí (Comhar Teoranta, 2005)
- Scuabtha chun siúil (An Gúm, 2002) [aistriúchán ar Room on the Broom le Julia Donaldson]
- Snowy Owl | Ulchabhán Sneachtúil, ríomhleabhar saor in aisce, 2024, anseo nó anseo[11]
- Órang-Útan, ríomhleabhar saor in aisce, 2025[11]
Eile
[cuir in eagar | athraigh foinse]Scríobhann Rosenstock drámaí chomh maith le hailt nuachtáin (mar sh Tuairisc.ie).
Aitheantas
[cuir in eagar | athraigh foinse]Rinne Hans-Christian Oeser aistriúchán dílis ar fhilíocht Ghabriel go Gearmáinis, saothar a thuill ardmholadh, Ein Archivar großer Taten: Ausgewählte Gedichte (2007). Bhronn Uachtarán Phoblacht Ioslamach na Pacastáine an bonn Tamgha-I-Khidmat air sa bhliain 2009.
Molscéal: 'Ba Sheachtópas mé inné' - Oíche mhór cheoil agus litríochtasa bhliain 2019 in onóir Gabriel Rosenstock, agus aois 70 bliain slánaithe aige, agus é i lár an aonaigh i gcónaí.[12]
Naisc sheachtracha
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Blag Ghabriel Rosenstock
- Clár RTE Raidió 1, “Scríbhneoirí Faoi Chaibidil 2010” (ábhar pléite)
- Léann Gabriel Rosenstock a leagan Gaeilge féin de chlasaicigh ár linne do pháistí óga. Walker Éireann na foilsitheoirí.
- Labhraíonn Gabriel Rosenstock lena chomhfhile Michael Davitt faoin dán Uaireanta is Fear Bréige Mé. 1988.
- Poetry: tanka and haiku, roghanna Ghabriel
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ "Gabriel Rosenstock" (ga). Portráidí na Scríbhneoirí Gaeilge. Dáta rochtana: 2025-10-24.
- ↑ "Gabriel Rosenstock - Aosdána" (en-US). Aosdána. Dáta rochtana: 2025-10-24.
- ↑ Michael Hartnett a d'aistrigh na dánta roghnaithe ón nGaeilge, agus Jason Sommer a d'aistrigh na dánta nua. Tá an teideal féin thar a bheith tarraingteach - tagairt shoiléir ann do shaothar cáiliúil James Joyce, "A Portrait of the Artist as a Young Man", ach le casadh greannmhar (an Yeti). Baineann an leabhar le téamaí mar: Féiniúlacht an ealaíontóra / An deoraíocht nó an t-eachtrannacht / An nasc idir an nádúr agus an cruthaitheacht / Spioradáltacht agus macnamh Léiríonn an saothar seo raon leathan oibre Rosenstock - cé go bhfuil cáil air as a chuid scríbhneoireachta Gaeilge, scríobhann sé i mBéarla uaireanta.
- ↑ Gabriel Rosenstock, Michael Hartnett (1989). "Portrait of the artist as an abominable snowman: selected poems ... and new poems: [Partly transl. from the Irish]". London u.a: Forest Books.
- ↑ "Ni Mian léi an Fhilíocht Níos Mó | Litríocht" (ga-IE). Dáta rochtana: 2025-10-24.
- ↑ OpenLibrary.org. "I met a man by Gabriel Rosenstock | Open Library" (ga). Open Library. Dáta rochtana: 2025-10-24.
- ↑ "Antlered Stag of Dawn". evertype.com. Dáta rochtana: 2025-10-24.
- ↑ "Gabriel Rosenstock’s Glengower: Poems for No one in Irish and English | Poetry Ireland". www.poetryireland.ie. Dáta rochtana: 2025-10-24.
- ↑ "Secret Of Secrets Def" (en). calameo.com. Dáta rochtana: 2025-10-24.
- ↑ Dialann anama: dialann idirghníomhach agus ábhar machnaimh le haghaidh 52 seachtain (Coiscéim, 2007)
- ↑ 11.0 11.1 Pól Ó Muirí (23 Deireadh Fómhair 2025). "Is mór is fiú seal a chaitheamh i nDánlann Gabriel Rosenstock" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2025-10-24.
- ↑ "Gabriel Rosenstock 70" (en). Foghlaim TG4. Dáta rochtana: 2025-10-24.