View source for Fuilchill bhán

{{WD Bosca Sonraí Anatamaíocht}}

[[Íomhá:SEM blood cells.jpg|thumb|upright|Íomhá ó [[leictreonmhicreascóp scanacháin]] d'fhuil normálta an duine. Chomh maith leis na leocaicítí le cruth neamhrialta, tá [[pláitín|pláitíní]] agus [[fuilchill dhearg|fuilchealla dearga]] le feiscint ann.]]
Is éard is '''fuilchealla bána''' (''FCB''), ''fuilchoirpíní bána'' nó '''leocaicítí''' ann ná cealla an chórais imdhíonachta a mbíonn baint acu leis an gcolainn a chosaint i gcoinne na ngalar tógálach agus earraí coimthíocha. Tá cúig chineál leocaicíte difriúil agus éagsúil ann, ach díorthaíonn siad ar fad ó chill ilchumhachtach sa [[smior]], ar a dtugtar an [[gaschill fhuilghinte|ghaschill fhuilghinte]]. Bíonn leocaicítí le fáil ar fud na colainne, lena n-áirítear an [[córas fola]] agus [[córas limfeach|limfeach]]. 

Is minic a bhíonn líon na bhfuilcheall bán ina tháscaire ghalair. De ghnáth, bíonn idir 4 × 109 agus 1.1 × 1,010 fuilchill bhán i [[lítear]] fola, sé sin thart ar 1% de fhuil i nduine fásta sláintiúil. Glaoitear [[leocaicíteóis]] ar mhéadú ar líon na leocaicít thar na [[Raonta tagartha na dtástálacha fola|n-uasteorainneacha]], agus tugtar [[leocaipéine]] ar laghdú faoi bhun an teorainn is ísle. Féadfaidh airíonna fisiceacha na leocaicít a bheith athruithe, mar shampla toirt, [[seoltacht]], agus gráinneacht de bharr ghníomhachtaithe, de réir ceall neamhaibí bheith i láthair, nó i gcás na [[leoicéime]] leocaicítí [[urchóideach]]a a bheith ann.

== Sanasaíocht ==
Tá an t-ainm "fuilchill bhán" díorthaithe as an bhfíric go bhfuil, i ndiaidh na fola a bheith [[lártheifneoiriú|lártheifneoirithe]], fuilchealla bána le fáil sa [[buíchóta|bhuíchóta]] ([[Béarla]]: ''buffy coat''), sraith bhán thanaí, de chealla núicléatacha, de ghnáth, idir na [[Fuilchill dhearg|fuilchealla dearga]] deascaithe agus an [[plasma fola|fuilphlasma]]. Léiríonn an téarma eolaíochta ''leocaicít'' an cur síos seo go díreach, díorthaithe ón [[An tSean-Ghréigis|nGréigis Ársa]] ''λευκό'' (bán), agus ''κύτταρο'' (cill). Uaireanta, is féidir dath glas a bheith ar an bhfuilphlasma más amhlaidh go raibh a lán neodraifilí sa sampla, mar gheall ar an einsím [[mialósárocsaíodáis]] a tháirgeann siad, ina mbíonn [[haem]] ann.

== Na Leocaicítí ==
Bíonn trí chineál éagsúil fuilcheall ar fuaidreamh sa phlasma; na gránalaicítí, na limficítí agus na monaicítí.
Ainmníodh na gránalaicítí roimhe seo leis an téarma "polanúicléach" mar gheall ar an gcuma a bhí orthu faoin micreascóp solais, go raibh níos mó ná núicléas amháin acu. I ndáiríre ní raibh ach núicléas maothánach amháin iontu, ceangailte le droichid tanaí de chrómaitin.

{| class="wikitable" width="80%"
|- class="background-color:#f0f0ff"
! width="20%" colspan="3"  scope=col | Tíopa
! width="6%" scope=col| Íomhá
! width="6%" scope=col| Léaráid
! width="8%" scope=col|neas-% i ndaoine fásta 
!  scope=col| Cur Síos
|-
| rowspan="11" bgcolor="#f0f0ff" | &nbsp;
| colspan="5" bgcolor="#9999CC" | [[Gránalaicít]]
| bgcolor="#9999CC" | &nbsp;
|-
| rowspan="3" bgcolor="#9999CC" | &nbsp;
| [[Polynucléaire neutrophile|Neodraifil]]
| [[Íomhá:pBNeutrophil.jpg|75px]]
| [[Íomhá:Neutrophil.png|75px]]
| align="center" | 40 go 75%
|Bíonn [[neodraifil|neodraifilí]] freagrach as cosaint a thabhairt i gcoinne ionfhabhtuithe [[baictéar]]acha agus próisis athlastacha beaga eile. I gcoitinne, tugann siad chéad fhreagra an choirp ar ionfhabhtuithe baictéaracha. Táirgeann a ngníomhaíochta agus a bháis raon leathan [[brach]]a.
|-
| [[Polynucléaire éosinophile|Eoisinifil]]
| 
| [[Íomhá:Eosinophil2.png|75px]]
| align="center" | 1 go 5%
| Téann na heoisinifilí i ngleic go príomha le hionfhabhtuithe seadánacha.
|-
| [[Polynucléaire basophile|Basaifil]]
| [[Íomhá:PBBasophil.jpg|75px]]
| [[Íomhá:Basophil.png|75px]]
| align="center" | Níos lú ná 1%
|Bíonn na basaifilí bainteach le freagairtí ailléirgeacha agus athlasadh trí hiostaimín a scaoileadh. 
|-
| colspan="5" bgcolor="#CCCCFF" | [[Limficít]]
| bgcolor="#CCCCFF" | &nbsp;
|-
| rowspan="3" bgcolor="#CCCCFF" | &nbsp;
| [[Limficít B]]
| rowspan="2" | [[Íomhá:Lymphocyte2.jpg|75px]]
| rowspan="2" | [[Íomhá:Lymphocyte.png]] 
| rowspan="3" align="center" | 25 go 40%
| Táirgeann cealla B antasubstaintí a cheanglaíonn le hantaiginí ar phataiginí le hiad a scriosadh tríd coimpléasc imdhíonachta a fhoirmiú. Tar éis na ruaige, is féidir le roinnt cealla an cumas a  choinneáil chun an antasubstaint a tháirgeadh.
|-
| [[Limficít T]]
|  Tá cineálacha éagsúla Limficítí T ann :
*  Comhordaíonn na Limficítí T cuidiúla an freagra imdhíonachta (bíonn siad easnamhacha i gcás ionfhabhtú [[VEID]]) agus tá siad ríthábhachtach sa chosaint in aghaidh baictéar incheallach.
* Tá na Limficítí T in ann deireadh a chur leis na cealla i gcorp an duine a sheolann comhartha a léiríonn gur gá iad a ndiúscairt, mar shampla i gcás ionfhabhtú víreas, nó ailse.

* Rialaíonn na T-cealla rialála an imdhíonacht a ghníomhaíonn i gcoinne frithghníomhuithe uath-imdhíonachta.
* Bíonn gabhdóir malartach ag na limficítí γδ atá difrúil ó na limficítí T cuidiúla agus na limficítí cíteatocsaineacha αβ agus comhroinneann siad saintréithe le Limficítí T cuidiúla, limficítí cíteatocsaineacha agus cealla marfacha.
|-
| [[Limficít NK]]
|
|
|
Is cineál de limficítí cíteatocsaineacha iad na cealla nádúrtha marfacha (nó cealla NK) a chomhdhéanann cuid mhór den chóras dúchasach imdhíonachta. Imríonn na cealla NK ról mór i siadaí agus cealla ionfhabhtaithe le víris a dhiúltiú. Maraíonn siad cealla trí ghráinníní beaga cíteaplasmacha a scaoileadh, ina bhfuil próitéiní ar a dtugtar '[[perforin]]' agus '[[gransím]]', agus is iad is cúis le bás na sprioc-chille trí [[apaptóis]] (cillbhás cláraithe).
|-
| colspan="5" bgcolor="#e0e0ff" | [[monaicít]]
| bgcolor="#e0e0ff" | &nbsp;
|-
| rowspan="2" bgcolor="#e0e0ff" | &nbsp;
| [[Monaicít]]
|
| [[Íomhá:Monocyte.png|75px]]
| align="center" | 2 go 10%
|Téann na Monaicítí ar imirce ó shruth na fola go dtí fíocháin eile agus idirdhealaíonn siad ina [[macrafagach|macrafagaigh]]
a chónaíonn sna fíocháin, is iad sin na cealla Kupffer san ae.
|-
|[[Macrafagach]]
| [[Íomhá:Macrophage.jpg|75px]]
| [[Íomhá:Macrophage.png|75px]]
| (voir plus loin)
|  Tugtar [[macrafagaigh]] ar na monaicítí tar éis dóibh imeacht ó shruth na fola isteach sna fíocháin. 
|}

[[Catagóir:Tástálacha fola]]
[[Catagóir:Haemaiteolaíocht]]
[[Catagóir:Imdhíoneolaíocht]]
[[Catagóir:Córas imdhíonachta]]
[[Catagóir:Leocaicítí| ]]