Cairbre mac Fógartaigh

Cairbre mac Fógartaigh
Beathaisnéis
Bás	771 ;
Ríthe Bhreá
Teaghlach
Athair	Fógartach mac Néill

Rí Bhreá de chlann Uí Chearnaigh as Loch Gabhair, de rítheaghlach Shíol Aodha Sláine, géag d'Uí Néill an Deiscirt, ba ea Cairbre mac Fógartaigh (Sean-Ghaeilge Coirpre mac Fogartaig) (bás 771). An tArdrí, Fógartach mac Néill (bás 724), ba ea a athair.^[1]

Ní fheictear Cairbre sa dán sa Leabhar Laighneach maidir le ceannairí Shíol Aodha Sláine. Tugtar ámh an teideal 'rex Bregh' do ina thásc sna hannála don bhliain 771.^[2]^[3] Ní fios go cruinn cathain a tháinig sé i gcoróin i ndeisceart Bhreá, ach tugtar an teideal rí 'Deisceird Breg' dá dheartháir Fearghas mac Fógartaigh ina thásc don bhliain 751.^[4]

Tuairiscítear ansin sna hannála básanna a chol cheathrair, Domhnall mac Aodha, sa bhliain 759, agus a dhearthár Fíonsneachta sa bhliain 761, agus gan teidil.^[5] Fuair rí Bhreá, Dúnghal mac Amhalaí de l den chlann tuaisceartach, Uí Chonaing as Cnóbha sa bhliain 759, agus is amhlaidh gur tháinig Cairbre i gcoróin ansin i mBreá go léir.^[6]

Feictear Cairbre don chéad uair sna hannála maidir le bás a mhic, Ceallach, maraithe ag gadaithe sa bhliain 767.^[7] Tharla cath idir Cairbre agus Donnchadh na Mí (bás 797) den chlann iomaíochta deisceartacha Uí Néill, Clann Cholmáin sa bhliain 766,^[8] agus sa bhliain 769, chur Donnchadh an ruaig air.^[9]

An bhliain tar éis deoraíocht Chairbre, chloígh gur dheisceart Bhreá i gCath Bholg Bóinne, agus maraíodh Cearnach mac Flainn (garmhac Fhógartaigh) agus Flaithbheartach mac Flainn, chomh maith leis an rí, Uarchride mac Baeth de Dhéise Bhreá.^[10] Bhí feachtas ar siúl ag Donnchadh na Mí in éadan fhir na Laighean, agus bheidís é gur chloígh sé iad ar a shlí abhaile.^[11]