Jump to content

Charles Dickens

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Infotaula de personaCharles Dickens

Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith(en) Charles John Huffam Dickens Cuir in eagar ar Wikidata
7 Feabhra 1812
Landport, England Cuir in eagar ar Wikidata
Bás9 Meitheamh 1870
58 bliana d'aois
Gads Hill Place, England (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Siocair bháisBás nádúrtha (Rith fola ceirbreach)
Áit adhlacthaAbtheach Westminster Cuir in eagar ar Wikidata
Faisnéis phearsanta
ReiligiúnAnglacánachas
Áit chónaitheMúsaem Charles Dickens
Teach Tavistock
Teanga dhúchaisBéarla na Breataine
Gníomhaíocht
Réimse oibreLitríocht
Suíomh oibre Rochester Cuir in eagar ar Wikidata
Gairmscríbhneoir, údar, scríbhneoir litríocht pháistí, eagarthóir, scríbhneoir próis, drámadóir, iriseoir, criticeoir sóisialta, úrscéalaí, luibheolaí Cuir in eagar ar Wikidata
SeánraÚrscéal, gearrscéal, nóibhille agus neamhfhicsean
GluaiseachtRéalachas liteartha
Ainm cleiteBoz Cuir in eagar ar Wikidata
TeangachaBéarla agus Béarla na Breataine
Saothar
Saothar suntasach
Giorrúchán luibheolaíochtaC.Dickens
Suíomh a chartlainne
Teaghlach
TeaghlachDickens family (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
CéileCatherine Dickens (1836–1858), idirscaradh pósta Cuir in eagar ar Wikidata
PáirtíEllen Ternan Cuir in eagar ar Wikidata
PáisteCharles Dickens, Jr.
 ( Catherine Dickens)
Alfred D'Orsay Tennyson Dickens
 ( Catherine Dickens)
Sydney Smith Haldimand Dickens
 ( Catherine Dickens)
Henry Fielding Dickens
 ( Catherine Dickens)
Dora Annie Dickens
 ( Catherine Dickens)
Francis Dickens
 ( Catherine Dickens)
Kate Perugini
 ( Catherine Dickens)
Walter Landor Dickens
 ( Catherine Dickens)
Mary Dickens
 ( Catherine Dickens)
Edward Dickens
 ( Catherine Dickens) Cuir in eagar ar Wikidata
AthairJohn Dickens  agus Elizabeth Dickens
SiblínFrederick Dickens, Alfred Lamert Dickens agus Augustus Dickens
Gradam a fuarthas
Síniú

IMDB: nm0002042 IBDB: 10135
Spotify: 496ho8Jmxk19aCyagWaOdQ iTunes: 2671774 Musicbrainz: fac5c33f-4339-445a-88d7-f69da327f07b Songkick: 485551 Discogs: 436719 IMSLP: Category:Dickens,_Charles Find a Grave: 1256 Cuir in eagar ar Wikidata

Ba é Charles John Huffam Dickens (7 Feabhra 1812 - 9 Meitheamh 1870) an scríbhneoir Béarla ba mhó le rá sa ré Victeoiriach. Scríobhadh sé úrscéalta lán daoine as an ngnáth agus imeachtaí barrúla, agus é á bhfoilsiú i bhfoirm sraithe. Scríbhneoir mór-ráchairte a bhí ann lena linn féin, agus ní dheachaigh a chuid leabhar as cló riamh i ndiaidh a bháis ach an oiread.

Cuireadh Gaeilge ar thrí úrscéal le Dickens. Ba é Seán Mac Maoláin a d'aistrigh A Tale of Two Cities faoin teideal Scéal fá Dhá Chathair (is é sin, Scéal faoi Dhá Chathair sa Chaighdeán), agus chuir Seán Ó Ruadháin Gaeilge ar David Copperfield. Bhí Gaeilge Uladh ag aistritheoir an chéad leabhar acu, agus ba as Contae Mhaigh Eo don Ruadhánach, rud a chiallaíonn go bhfuil an dá aistriúchán Gaeilge difriúil go leor le chéile ó thaobh na canúna de. D'aistrigh An tAthair Pádraig Ua Duinnín an leabhar A Christmas Carol faoin teideal Duan na Nollag.

Tháinig Charles Dickens chun saoil i Landport in aice le Portsmouth - is cuid de chathair Portsmouth inniu é. Bhí sé ar an dara duine ba shine den ochtar clainne dár saolaíodh dá thuismitheoirí. Bhí a athair, John Dickens, ag obair in oifig pá an chabhlaigh i bPortsmouth, agus Elizabeth Barrow a bhí ar a mháthair.

John Dickens, athair Charles

Nuair a bhí sé cúig bliana d'aois, d'aistrigh an teaghlach go Chatham in Kent, agus sa bhliain 1822, nuair a bhí deich mbliana slánaithe aige, shocraigh siad síos i gCamden Town.

Dealraíonn sé nach raibh sé in aon chruachás ina chéad óige, ach mar sin féin, ba nós leis a rá nár tugadh aire cheart dó nuair a bhí sé óg. Choinnigh sé cuimhne chruinn ar imeachtaí a óige, rud a cheadaigh dó cur síos inchreidte a thabhairt ar smaointí páistí ina chuid úrscéalta. Cé gur minic a bhíodh sé ag súgradh amuigh nuair a bhí sé óg, bhí sé tugtha don léitheoireacht freisin, go háirithe d'úrscéalta rógaireachta Henry Fielding agus Tobias Smollett. Bhí a thuismitheoirí ina suí go socair nuair a bhí sé ina bhuachaill bheag, rud a cheadaigh dó oideachas éigin a fháil i Scoil William Giles i Chatham.

Tháinig deireadh tobann leis an saol seo, áfach, nó ní raibh John Dickens in ann bainistí cheart a dhéanamh ar a chuid airgid. Fuarthas dócmhainneach é, agus cuireadh i mbraighdeanas é i bpríosún na bhféichiúnaithe i Marshalsea - san am sin, bhí sé coitianta téarma príosúnachta a ghearradh d'fhéichiúnaithe dócmhainneacha. Go gairid ina dhiaidh sin, chuaigh an teaghlach go léir go Marshalsea freisin, ó nach raibh lóistín eile ar fáil.

Ba é Charles óg an t-aon duine acu nach ndeachaigh sa phríosún, ó bhí Elizabeth Roylance, cara de chuid an teaghlaigh, sásta dídean a thabhairt dó i gCamden Town. Chuaigh eachtra an phríosúin go mór i bhfeidhm ar Charles mar sin féin, agus bhain sé an-ghaisneas as na cuimhní seo sa chur síos a thug sé ar phríosún na bhféichiúnaithe ina úrscéal Little Dorrit.

Catherine Dickens

Go gairid roimh chimiú a athar, áfach, thosaigh Charles ag obair i monarcha snasán bróg, Warren's Blacking Warehouse, i Hungerford Stairs, timpeall ar an áit a bhfuil stáisiún traenach Charing Cross inniu. Bhí sé ag saothrú sé scillinge an tseachtain ag greamú lipéid do phrócaí snasán bróg.

Obair throm chruálach a bhí ann a chuaigh go mór mór i bhfeidhm ar Charles óg, agus is iomaí uair a chaith sé súil ar shaol na bpáistí a bhí ag obair i monarchana na linne i Sasana ina chuid úrscéalta. Tharraing saoltaithí an oibrí páiste súil an scríbhneora ar chúrsaí an tsaoil oibre agus ar na fadhbanna sóisialta a bhí ag baint leis an obair thionsclaíoch sa tír.

Ní raibh Charles óg i bhfad ag obair sa mhonarcha, nuair a fuair máthair a athar, Elizabeth Dickens, bás. D'fhág sí ceithre chéad agus deich bpunt is dhá scór mar oidhreacht ag a mac, ionas go raibh athair Charles in ann leabhar a chuid fiach a ghlanadh agus príosún na bhféichiúnaithe a fhágáil. D'fhan Charles óg tamall i monarcha na snasán bróg ina dhiaidh sin féin, agus ghlac sé col lena mháthair toisc nár chuir sí deireadh leis an téarma oibre sin ar an toirt. Is é an dearcadh a bhí ag Charles ar na cúrsaí teaghlaigh ina dhiaidh sin gur chóir don fhear bheith i gceannas ar an líon tí, agus ní bhíodh muinín aige as na mná.

Charles Dickens 1850

Tharraing sé ar chuimhní na tréimhse seo go mór mór nuair a scríobh sé a úrscéal David Copperfield. Ba é an saothar ab ansa leis an scríbhneoir féin, agus ní raibh aon leabhar eile leis chomh saibhir céanna in ábhar dírbheathaisnéiseach.

I ndiaidh dó slán a fhágáil ag an monarcha chuaigh Charles óg ag staidéar i scoil chónaithe i dTuaisceart Londan, mar atá, Wellington House Academy. Ní raibh an áit thar moladh beirte mar scoil, nó bhí an mhúinteoireacht go dona, agus an príomhoide ag céasadh na ndaltaí, gan trácht a dhéanamh ar an meath a tháinig ar an bhfoirgneamh féin. Na drochscoileanna cónaithe a bhíonn coitianta go leor i saothar Dickens, is léir go bhfuil siad go léir bunaithe ar a bhfaca an scríbhneoir sa Wellington House Academy.

Sa bhliain 1827 thosaigh Dickens ag obair ina mhionchléireach in oifig dlíodóirí, agus i ndiaidh dó gearrscríbhneoireacht a dhéanamh d'fhág sé an comhlacht le dul le ceird an tsaorthuairisceora ag tabhairt cur síos ar imeachtaí cúirte. Chaith sé na blianta fada i mbun na hoibre seo, agus tháinig tuiscint aige ar chruachás na ndaoine bochta a raibh de cheann dána iontu dul ar lorg a gcirt ón dlí.

Is féidir tionchar na mblianta sin a aithint ar úrscéalta cosúil le Nicholas Nickleby, Dombey and Son, agus Bleak House thar aon leabhar eile: is é is ábhar don úrscéal seo ná ábhar áiféiseach dlí, "Jarndyce in aghaidh Jarndyce" a mhaireann i gcaingean ar feadh na gcéadta bliain.

Sa bhliain 1830 casadh Maria Beadnell ar Dickens: ba ise an chéad ghrá geal a bhí aige. Glactar leis go raibh Dora san úrscéal David Copperfield bunaithe ar an gcailín seo. Ní raibh tuismitheoiri Mharia ródhoirte do David mar ábhar cliamhain, agus chuir siad Maria go Páras le go n-éireodh sí as an gcumann a bhí aici leis an bhfear óg.

Ag dul i mbun pinn dó

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sa bhliain 1832 bhí Dickens fiche bliain d'aois, agus é ag éirí teann as féin. Bhaineadh sé sult as aisteoireacht agus as siamsaíocht, agus cé nach raibh sé in ann díriú ar aon ghairmréim ar leith go fóill ba léir dó go raibh clú agus cáil ag teastáil uaidh. Ar dtús d'fhéach sé le dul le hamharclannaíocht, ach bhí sé cromtha ar scríbhneoireacht sula raibh áiméar ceart aige triail a bhaint as aisteoireacht.

An chéad scéal le Dickens a cuireadh i gcló, is é an teideal a bhí air ná A Dinner at Poplar Walk, agus ba í an iris úd Monthly Magazine i Londain a d'fhoilsigh é, sa bhliain 1833. An bhliain roimhe sin áfach thairg uncail Charles, William Barrow, post dó ar an Mirror of Parliament, agus mar sin thosaigh sé ag tuairisceoireacht ón bParlaimint ina iriseoir polaitíochta. Sa bhreis ar na hailt a scríobhadh sé faoina raibh á chaibidil ar an bParlaimint thaistlíodh sé timpeall sa tír ar lorg na bhfeachtas toghchánaíochta, agus an Morning Chronicle ag foilsiú a chuid alt faoin ábhar seo.

Fuair Dickens bás de bharr stróc ar 9 Meitheamh 1870. Ach cá raibh sé ag an am - ina bhaile féin nó lena leannán luí?[1]

Gad's Hill Place
  1. Tomalin, Claire. (2012). "Charles Dickens : a life". London: Penguin. OCLC 779244304.