Jump to content

Cúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Sonraí EagraíochtaCúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe
(en) Supreme Court of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland Cuir in eagar ar Wikidata
lang=ga
Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí
Cineálnon-ministerial government department (en) Aistrigh
ard-chúirt Cuir in eagar ar Wikidata
Stair
Dáta a bunaíodh1 Deireadh Fómhair 2009
2005Constitutional Reform Act 2005 (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Rialachas corparáideach
Ceanncheathrú
UachtaránachtBrenda Hale, Baroness Hale of Richmond (en) Aistrigh (2017–) Cuir in eagar ar Wikidata
President of the Supreme Court of the United Kingdom (en) Aistrigh Cuir in eagar ar WikidataRobert John Reed, Baron Reed of Allermuir (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh gréasáinsupremecourt.uk Cuir in eagar ar Wikidata
X: uksupremecourt Bluesky: supremecourt.uk Instagram: uksupremecourt Youtube: UCdkf93h71xVAl28v467Hk7w Flickr: 95562871@N02 Cuir in eagar ar Wikidata

Is í Cúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe[1] an t-údarás breithiúnach is airde sa Ríocht Aontaithe[2][3]. Cúirt achomhairc dheiridh is í an Chúirt Uachtarach agus déanann sí athbhreithniú breithiúnach, i gcomhar leis an Ard-Chúirt, ar Achtanna na Ríochta Aontaithe. Tá an Chúirt suite i bParliament Square, Westminster,[4]

Brian Kerr, An Tiarna Kerr den Tamhnach Mhór, as Tuaisceart Éireann, ina Bhreitheamh go dtí gur éirigh sé as i mí Mheán Fómhair 2020.[5]

Cásanna

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Dúnmharú Pat Finucane. I mí Feabhra 2019, rialaigh Cúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe i Londain nár rinneadh fiosrú ar an dúnmharú a chomhlíon riachtanais chearta daonna. D'éiligh muintir Finucane fiosrú poiblí neamhspleách ach níor ordaigh na tiarnaí breithimh é; dúirt siad gur faoin stát cinneadh a dhéanamh cén sórt fiosraithe a mbeadh riachtanach agus a mbeadh rath air.[6]

Domhain-cheastóireacht. Ar 15 Nollaig 2021, rialaigh an Chúirt go raibh sé mícheart ag na póilíní sa Tuaisceart gan fiosrúchán a bhunú faoin gcaoi ar caitheadh le ceithre fhear déag ar thug Arm na Breataine drochíde dóibh sna 1970idí. Rialaigh an chúirt go raibh cinneadh na bpóilíní gan an scéal a fhiosrú bunaithe ar thuarascáil a bhí "fíorlochtach" agus nár chóir aon ghlacadh a bheith leis.[7]

Neamhspleáchas na hAlban.Sa bhliain 2022, lorg an SNP reifreann a chlárú - gan beannacht ó Westminster - ó Chúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe, ach shocraigh an Chúirt go raibh an straitéis seo mídhleathach.[8]

I mí Feabhra 2023, rialaigh an Chúirt go raibh Prótacal an Tuaiscirt “dleathach”.[9][10]

Ar an 15 Samhain 2023, rialaigh an Chúirt go raibh plean Rialtas na Breataine inimircigh a chur go dtí Ruanda neamhdhleathach. Dúirt an Breitheamh Robert Reed go raibh baol ann go seolfaí ar ais chuig a dtíortha dúchais daoine a chuirfí go dtí Ruanda. Bhí an rialú bunaithe ar an gCoinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine.[11]

Ar an 16 Aibreán 2025, thug an Chúirt breithiúnas[12][13] ina ndeirtear go mbaineann na téarmaí 'bean' agus 'gnéas' le bean bhitheolaíoch agus gnéas bitheolaíoch amháin, rud a d'fhág mná trasinscneacha taobh amuigh den sainmhíniú. Chuir feachtasóirí inscne-chriticiúla fáilte roimh an rialú. Ach ar an taobh eile bhí imní ann nach dtabharfar cosaint cheart don phobal trasinscneach. Tháinig an fhógairt seo go gairid i ndiaidh céimeanna eile maidir le cearta daoine trasinscneacha sna Stáit Aontaithe agus san Ungáir.[14]

Féach freisin

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ i mBéarla, Supreme Court of the United Kingdom
  2. ↑ "The Supreme Court of the United Kingdom" (en). supremecourt.uk. Dáta rochtana: 2025-04-20.
  3. ↑ In Albain, achomharc i gcásanna sibhialta (seachas cásanna coiriúla) chuig Cúirt Uachtarach nua na Ríochta Aontaithe
  4. ↑ "Plan your visit - UK Supreme Court" (en). supremecourt.uk. Dáta rochtana: 2025-04-20.
  5. ↑ "Lord Kerr of Tonaghmore: Former Supreme Court judge dies at 72" (en-GB). BBC News (2020-12-01). Dáta rochtana: 2020-12-01.
  6. ↑ Póilín Ní Chiaráin (14 Deireadh Fómhair 2020). "Marú Pat Finucane – an choir nach féidir í a cheilt le séanadh ná meilt ama" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2024-09-11.
  7. ↑ Nuacht RTÉ (2021-12-15). "Cinneadh gan líomhaintí faoi chéasadh a fhiosrú "mícheart"" (as ga). 
  8. ↑ "Court rejects Scottish government indyref2 case" (en-GB). BBC News. Dáta rochtana: 2022-11-24.
  9. ↑ Nuacht RTÉ (2023-02-08). "Prótacal an Tuaiscirt "dleathach" - Cúirt Uachtarach na Breataine" (as ga-IE). 
  10. ↑ Conradh na Gaeilge, Londain (11 Feabhra 2023). "Nuacht Mhall". Dáta rochtana: 2023.
  11. ↑ Nuacht RTÉ (2023-11-15). "Plean inimircigh a chur go dtí Ruanda 'neamhdhleathach'" (as ga-IE). 
  12. ↑ supremecourt.uk (16 Aibreán 2025). "Summary". Dáta rochtana: 2025.
  13. ↑ "For Women Scotland Ltd (Appellant) v The Scottish Ministers (Respondent) - UK Supreme Court" (en). www.supremecourt.uk. Dáta rochtana: 2025-04-19.
  14. ↑ Conradh na Gaeilge, Londain (19 Aibreán 2025). "Nuacht Mhall (Tír Eoghain)" (ga-IE). Apple Podcasts. Dáta rochtana: 2025-04-19.
  15. ↑ "Lord Kerr of Tonaghmore: Former Supreme Court judge dies at 72" (en-GB). BBC News (2020-12-01). Dáta rochtana: 2020-12-01.
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Cúirt_Uachtarach_na_Ríochta_Aontaithe&oldid=1264389"