Bearradh (moirfeolaíocht)
Sa teangeolaíocht, is éard is bearradh ann ná an próiseas foirmíochta focal arb éard atá ann focal a laghdú go ceann dá chodanna (Marchand: 1969). Tugtar "teascadh" nó "giorrú" air freisin.
De réir Marchand (1969), ní chuirtear bearrthaí le chéile mar fhocail a bhaineann le stór focal caighdeánach teanga. Eascraíonn siad mar théarmaí faoi leith do ghrúpa speisialta cosúil le scoileanna, arm, póilíní, gairm an leighis, srl., I ndlúithe nó milieu nuair is leor leid chun an t-iomlán a chur in iúl. Mar shampla, tháinig béarlagair scoile mata ó matamaitic. Is féidir foirmeacha barrtha a úsáid go coitianta nuair a úsáidtear iad úsáideach go forleathan, agus iad mar chuid den teanga chaighdeánach, a n-aontódh mórchuid na gcainteoirí gur tharla sé le fón / teileafón agus eile. Nuair a bhíonn a n-áisiúlacht teoranta do chomhthéacsanna níos cúinge, mar shampla le tic sa béarlagair an stocmhalartáin, fanann siad lasmuigh den chlár caighdeánach. Bíonn go leor, mar shampla maidhc le haghaidh micreafóin sa talamh láir ina bhfuil a dtaibhle cuí ina bhreithiúnas suibiachtúil, ach sna blianta ina dhiaidh sin is gnách go n-úsáidtear iad níos forleithne.
Tá bearradh difriúil ó aischruthú [1] - d’fhéadfadh an t-aischruthú chuid den chaint nó brí an fhocail a athrú, ach cruthaíonn bearradh focail ghiorraithe ó fhocail níos faide, ach ní athraíonn sé an chuid den chaint nó brí an fhocail.
Dar le Irina Arnold [ ru ] (1986), bíonn bearradhden comhdhéanta de na cineálacha seo a leanas:
- Bearradh tosaigh
- Bearradh deiridh
- Bearradh láir
- Bearradh casta
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ NAGANO (2007). "Marchand's Analysis of Back-Formation Revisited". Acta Linguistica Hungarica 54 (1): 33–72. doi:. ISSN 1216-8076.