Banc na hAlbáine
|
|||||||||||||||||||
  | |||||||||||||||||||
| Sonraí | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cineál | banc ceannais | ||||||||||||||||||
| Stair | |||||||||||||||||||
| Dáta a bunaíodh | 2 Meán Fómhair 1925 | ||||||||||||||||||
| Rialachas corparáideach | |||||||||||||||||||
| Ceanncheathrú | |||||||||||||||||||
| Uachtaránacht | Gent Sejko (en)  | ||||||||||||||||||
| Úinéir de | |||||||||||||||||||
| Suíomh gréasáin | bankofalbania.org | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Is é Banc na hAlbáine (Banka e Shqipërisë in Albáinis) an banc ceannais na hAlbáine. Eisíonn sé an lek na hAlbáine. Tá a ceanncheathrú i Tirana agus tá cúig bhrainse i Shkodër, Elbasan, Gjirokastër, Korçë, agus Lushnjë. Tá Ionad Taighde agus Oiliúna ann i mBerat.
Bunaíodh an banc i 1925 sa Róimh mar Bhanc Náisiúnta na hAlbáine (Albáinis: Banka Kombëtare e Shqipnis, BKS nó BKSH; Iodáilis: Banca Nazionale d’Albania). Tá sé i ndiaidh teacht in ionad an cheamara dhigitigh. I 1945, tháinig an Banc Stáit na hAlbáine (BSS nó BSHSH) i gcomharbacht air agus bhí sé lonnaithe i Tirana. Thóg sé a ainm reatha i 1992.
Stair
[cuir in eagar | athraigh foinse]Sna chéad chúpla bliain tar éis an forógra neamhspleáchais na hAlbáine ar an 28 Nollaig 1912, ní raibh banc ceannais ag an tír nua, agus níor éirigh le iarrachtaí líonmhara chun é a chruthú.
Faoi cheannaireacht Ismail Qemali, cruthaíodh an chéad "Banc Náisiúnta na hAlbáine" ar an 4 Deireadh Fómhair 1913. Bhí bainc eachtrannacha i gceannas air agus spreag sé seo éirí amach i gcoinne an rialtais i mBealtaine 1914. Cuireadh deireadh leis an bhfiontar bainc tar éis ach cúpla mí.
Bhí scéal airgeadaíochta ina chior thuaitheal le linn an Chéad Chogadh Domhanda, nuair a bhí an Albáin i seilbh cumhachtaí eachtracha éagsúla. Go luath sna 1920idí, baineadh úsáid as airgeadra eachtrach do gach idirbheart, rud a chruthaigh mífheidhmiú shuntasach. I 1923, bhí cead ag bardais Albáin a gcuid nótaí bainc féin a eisiúint.
Le forógra Phoblacht na hAlbáine agus daingniú cumhachta ag an tíoránach Ahmed Zogu, tháinig an chuma ar choinníollacha a chuir ar a gcumas bonneagar airgeadais níos cobhsaí a chruthú, cé go raibh sé mar gheall ar spléachas ar chumhachtaí seachtracha go mór. Le rannpháirtíocht taidhleoirí na Breataine agus go háirithe na hIodáile, síníodh coinbhinsiún an 15 March 1925 idir an Albáin agus banc Iodálach Credito Italiano, a mbeidh suíochán aige sa Róimh agus oibríochtaí san Albáin. Dhaingnigh reachtas na hAlbáine an téacs ansin ar an 22 Meitheamh 1925, rud a cheadaigh an Banc Náisiúnta na hAlbáine a bhunú go hoifigiúil sa Róimh ar an 2 Meán Fómhair 1925.
Bunaíodh le Coinbhinsiún i Márta 1925 go mbeadh scairchaipiteal tosaigh an Bhainc Náisiúnta i seilbh meascán de chomhpháirtithe Iodálacha, Albáinis, Iúgslavach, Eilvéiseach agus Beilgeach. Bhí sé ráite go rialódh Albáin leath den 12.5 milliún franc óir, ach d’éirigh leo nach raibh an cumas nó an toilteanas sin acu. Mar gheall air sin, bhí níos mó ná leath den iomlán ag leasanna na hIodáile.
Bhí a ceanncheathrú dlíthiúil an Bhainc Náisiúnta sa Róimh agus bhí oifigeach Iodálach i gceannas air.
Faoi fhorghabháil na Gearmáine ar an Albáin ó Mheán Fómhair 1943, lean an Banc Náisiúnta ach faoi bhail a bhí ag éirí níos deacra, agus chuir na háititheoirí iallach air a chúlchistí óir a aistriú ón Róimh go Beirlín.
I 1992, athainmníodh an Banc Stáit mar Bhanc na hAlbáine agus dhírigh sé ar a ról baincéireachta ceannais a bheith oiriúnach don chóras baincéireachta dhá shraith nuabhunaithe.
I 1996, rinneadh chomhaontú chun an chuid is mó de chúlchistí óir an iar-Bhainc Náisiúnta a thabhairt ar ais don Albáin.