Anfuigell

Anfuigell
Cineál	gnáth-théacs
Príomhábhar	An Féineachas

Is téacs dlí de chuid an Fhéineachais caomhnaithe ach go heaspach é Ain-fhuigheall (nó Ainbhreith) (Sean-Ghaeilge Anfuigell^[1]) ina bpléitear le cásanna atá deacair nó dodhéanta a réiteach.^[2]^: 5

Lámhscríbhinní

Ní mhaireann cóip iomlán ar bith den Anfuigell, níl ach sleachta caomhnaithe i lámhscríbhinní éagsúla. Mar shampla, faighte trí sliocht i Sanas Uí Dhuibhdábhoireann preserves three quotes from Anfuigell. Some excerpts belonging to Aidbred were previously mis-allocated to Anfuigell.

Tá na blúirí den Anfuigell a mhaireann foilsithe le léargais ag Charlene Eska, roinnte i n-ocht gcuid is caoga.^[2]^: 47–56 ^[3]^: 164

Teideal

Tugadh an teideal ó incipit an téacs: Anfuigell breath brangaire catha, .i. Ainfhuigheall breithimh, gairm fiagh chun catha.^[3]^: 164 ^[4]^: 29 Is ionainn anfuigell agus ain-fhuigeall nó "gan bhreith(iúnas)".^[2]^: 5

Ábhair

Pléitear Anfuigell le cásanna neamhghnácha atá deacair nó dodhéanta a réiteach, ábhar ag a bhfuil nasc aige le Gúbretha Caratniad agus Recholl Breth. I roinnt cásanna, nach bhfuil an breitheamh in ann a réiteach, meastar gur míchuí é an cás fiú a thabhairt os comhair na cúirte.

De bharr easpa ábhar sna blúirí a mhaireann, is deacair é a rá, conas a cuireadh an téacs le chéile. Molann Eska go raibh creatlach chomhráiteach ann mar atá in Gúbretha Caratniad.^[2]^: 6–7

Tugann Anfuigell léargas ar sochaí na nGael sa mheánaois. San alt maidir le sochraidí mar shampla, feictear fianaise an-luath ar nós na Caointeoireachta.^[2]^: 9 Faightear ann in Anfuigell forálacha maidir le conarthaí déanta ar meisce agus gortuithe fulaingthe ag sochraidí.^[2]^: 5, 31

I ndá lámhscríbhinn a mhaireann, tá réamhrá leath-stairiúil Meán-Ghaeilge curtha leis an téacs leagtha amach i bhfoirm accessus ad auctores, ar nós a leithéid i dtéacs dlí eile, Cáin Ḟuithirbe:

áit: Fuithrime Cormaic, i.e., Teach Mhucrois)
am: Finguine mac Cú-cen-máthair)
údar: Cumain
cúis: níor thuig sé rialú éigin

Dar le Fangzhe Qiu, is é an Cumain seo ná Cumméne Fota, easpag den 7ú-haois.^[5]^: 241

Tá meascán d' foinsí teangan sa téacs a mhaireann, agus dá bharr, tá sé deachair date a chur leis. Molann Eska dátaí idir an dara leath den 8ú haois tríd an 9ú haois.^[2]^: 2

Tuilleadh le léamh

Eska, Charlene M. (2017). "A medieval Irish legal commentary on wakes and funerals from Anfuigell 'Wrong judgment'". North American Journal of Celtic Studies 1 (1): 27–44. doi:10.2307/nortamerceltstud.1.1.0027.
Eska, Charlene M. (2019). "A Raven's Battle-Cry: The Limits of Judgment in the Medieval Irish Legal Tract Anfuigell" 27. Leiden / Boston: Brill.

Tagairtí

↑ eDIL s.v. gell, fo-gella, fuigell, anfuigell
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 ^2.7 Eska, Charlene M. (2019). "A Raven's Battle-Cry: The Limits of Judgment in the Medieval Irish Legal Tract Anfuigell" 27. Leiden / Boston: Brill.
↑ ^3.0 ^3.1 Breatnach, Liam (2005). "A Companion to the Corpus Iuris Hibernici" 5. Baile Átha Cliath: Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath.
↑ Gwynn, E.J. (1923). "Miscellanea". Ériu 9: 27–30.
↑ Qiu, Fangzhe (2014). "Narratives in early Irish law tracts". Coláiste na hOllscoile, Corcaigh.

[1] DIL s.v. gell, fo-gella, fuigell, anfuigell

[Eska-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 ^2.7 Eska, Charlene M. (2019). "A Raven's Battle-Cry: The Limits of Judgment in the Medieval Irish Legal Tract Anfuigell" 27. Leiden / Boston: Brill.

[Breatnach-3] 3.0 ^3.1 Breatnach, Liam (2005). "A Companion to the Corpus Iuris Hibernici" 5. Baile Átha Cliath: Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath.

[4] Gwynn, E.J. (1923). "Miscellanea". Ériu 9: 27–30.

[5] Qiu, Fangzhe (2014). "Narratives in early Irish law tracts". Coláiste na hOllscoile, Corcaigh.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]