An Chairt Mhór
| Magna Carta | |
|---|---|
.jpg) | |
| Sampla de | cairt, conradh agus lámhscríbhinn |
| Sonraí teicniúla | |
| Teanga | laidin na meánaoise |
| Foilsithe | Ríocht Shasana |
| Sonraí an tsaothair | |
| Seánra | cairt |
Is bille na gceart í an Chairt Mhór (Laidin:Magna Carta) ón 13ú haois. Chuir tiarnaí cumhachtacha iachall ar an rí cáipéis chearta, ar tugadh an ‘Magna Carta’ uirthi ag an am, a shíniú ar an 15 Meitheamh 1215. Mar sin, neartaigh tionchar na parlaiminte níos tapúla ná mar a tharla i dtíortha eile san Eoraip.[1]
Cúlraː Aighneas leis na mBarúin[cuir in eagar | athraigh foinse]
I ndiaidh gur éirigh leis Éirí Amach na Breataine Bige a chur faoi chois sa bhliain 1211, agus deireadh a chur leis an aighneas leis an Phápa, dhírigh Eoin a chuid airde chuig a shealúchas thar sáile.
Chríochnaigh cogaí na hÉorpa leis an bhriseadh ag Cogadh Bhouvines (1214), agus bhí ar Eoin glacadh le síocháin neamhfhabhrach leis an Fhrainc.(Fuair Anraí V Ri Shasana an Normainn agus Acquitaine ar ais sa bhliain 1420).
Thiontaigh an briseadh ag Bouvines móramh na mbarún i gcoinne Eoin; bhí cuid acu ina aghaidh ón am a bhí Eoin coinnealbháite ag an Phápa. D'aontaigh na barúin le chéile agus d'éiligh siad lamháltais.
.jpg)
Imeachtaí[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ag deireadh na h-idirbheartaíochta, Síníodh an Chairt Mhór i Runnymede (in aice le WIndsor) ar an 15 Meitheamh - 18 Meitheamh 1215 idir an rí, Eoin Shasana, agus na barúin i Sasana.
Bhí drogall ar an rí chun an an Magna Carta a shíniú is cosúil. Ghlac sé roinnt ama agus na daoine go léir bailithe leo, go dtí go raibh na cáipéisí deireanacha ullmhaithe ag na cléirigh a d'oibrigh in oifigí an rí, agus bhí orthu iad a sheoladh faoi 'Shéala an Rí', chuig na 'n-oifigeach cuí'. (san aimsir sin ní raibh conradh nó doiciméad oifigiúil gan séala a bheith greamaithe ar a bhun).
De réir gur shínigh Eoin an Chairt faoi bhrú, áfach, thug an Pápa cead dó í a chuir ar neamhnaí ag deireadh na cogaíochta.[2]
Cearta[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ráthaigh an Magna Carta raon leathan cearta agus saoirsí d'fhir shaora na ríochta,[3] go háiritheː
"No freeman shall be taken or imprisoned or disseised (díshealbhaithe) or outlawed or exiled, ... but by the lawful judgement of his peers".
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Eoin Shasana
- Magna Carta Hiberniae
- Chun téacs na céad cairte Sasanaí a léamh, gabh chuig léiriú de chuid Leabharlann na Breataine.[4]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ Cathal Mac Coille (2017). "‘Fog in the channel – Continent cut off’ – Theresa May agus a slaitín draíochta" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2020-11-12.
- ↑ "The papal bull annulling Magna Carta". The British Library. Dáta rochtana: 2020-11-12.
- ↑ Scoil Dlí, COBÁ¢. "Magna Carta" (ga). www.facebook.com. Dáta rochtana: 2020-11-12.
- ↑ "Magna Carta". The British Library. Dáta rochtana: 2020-11-12.