Jump to content

An Chóiré Thuaidh

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Geografaíocht PholaitiúilAn Chóiré Thuaidh
조선민주주의인민공화국 (ko-kp) Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach Armas
Bratach Armas

Kim Il-sung Square (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata

AintiúnAegukka (1948) Cuir in eagar ar Wikidata

Suíomh
Map
 40° N, 127° E / 40°N,127°E / 40; 127

PríomhchathairPyongyang Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán26,418,204 (2023) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús219.17 hab./km²
Teanga oifigiúilNorth Korean standard language (en) Aistrigh
an Chóiréis Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Cuid dean Áise Thoir Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla120,540 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Suite i nó in aice le limistéar uisceYellow Sea (en) Aistrigh agus Muir na Seapáine Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is airdeBaekdu Mountain (en) Aistrigh (2,744 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is ísleMuir na Seapáine (0 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
Sonraí stairiúla
Leanann sé/síPeople's Committee of North Korea (en) Aistrigh agus Cóiré Cuir in eagar ar Wikidata
Cruthú9 Meán Fómhair 1948
Eachtra thábhachtach
Saoire phoiblí
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtaisstát aonpháirtí (polaitíocht), family dictatorship (en) Aistrigh, Juche (en) Aistrigh, deachtóireacht chumannach, stát aonadach, stát sóisialach agus poblacht Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht feidhmiúcháinRialtas na Cóiré Thuaidh Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht reachtachSupreme People's Assembly (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
• Supreme Leader of North Korea (en) Aistrigh Cuir in eagar ar WikidataKim Il-sung (1948–1994) Cuir in eagar ar Wikidata
• Príomh-Aire na Cóiré Thuaidh Cuir in eagar ar WikidataKim Jae-ryong (2019–) Cuir in eagar ar Wikidata
Eacnamaíocht
Airgeadrawon na Cóiré Thuaidh Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Fearann Idirlín barrleibhéil.kp Cuir in eagar ar Wikidata
Glaochód+850 Cuir in eagar ar Wikidata
Cód tíreKP Cuir in eagar ar Wikidata
Youtube: uriminzokkiri

Tír chummanach atá suite in oirthear na hÁise ar an dtaobh tuaisceartach de Leithinis na Cóiré í an Chóire Thuaidh, nó Daonphoblacht Dhaonlathach na Cóiré.[1]

Tá teorainneacha ann leis na gCóiré Theas sa deisceart, le Daon-Phoblacht na Síne sa tuaisceart, agus leis an Rúis san oirthuaisceart.

Kim Jong-il sa bhliain 2011
Kim Jong-un in 2019
Tá an pobal beo bocht

Tá an Chóiré Thuaidh ar cheann de na tíortha agus is míleata agus is rúnda ar domhain. Ó bhí 1948 ann, bhí trí ghlúin de theaghlach Kim i gceannas ar an tír chumannach seo, le cumhacht na tíre tugtha don chéad glúin eile den chlann i gcónaí.

Tá rialacha ar leith i bhfeidhm sa tír, agus bhí leis na blianta, a chuireann srian ar na meáin idirnáisiúnta tuairisciú mar is ceart ar cad é atá ag tarlú sa tír. Tá smacht daingean ag ceannaire Kim Jong-Un ar ghnáthshaol mhuintir na tíre agus tá fíor-bheagán eolas acu siúd ar cad é atá ag tarlú taobh amuigh dá dtír féin.[2]

Tá sé deacair a thuiscint an ceangal a bhí ag an córas cumannach rúnda seo, faoi riail theaghlach ‘ríoga’ Kim, le grúpaí in Éirinn. Ach chuaigh an tIRA Oifigiúil sa 20ú haois go dtí an Chóiré Thuaidh chun teaicticí míleata a fhoghlaim is cosúil. Bhí líomhaintí á scaipeadh go rábach sna 1980idí agus 1990idí go raibh an ghluaiseacht poblachtánach Oifigiúil ag tiomsú arm agus airgid ón gCóiré Thuaidh.[3][4]

Ag an am céanna, bhí ceall rúnda ag Páirtí na nOibrithe, a bhí bainteach leis an ngluaiseacht seo, ag obair in RTÉ. Cé go raibh cosc iomlán ar iriseoirí an chraoltóra a bheith páirteach in aon eagraíocht pholaitíochta, bhí go leor ainmneacha clúiteacha ina bhall de Chumann Ned Stapleton de chuid an IRA Oifigiúil, mar a tugadh air.

Cynthia Ní Mhurchú

Sa bhliain 1990, nuair bhí an tAontas Sóivéadach ag titim as a chéile, agus thug an caidreamh aisteach seo deis do Cynthia Ní Mhurchú, láithreoir de chuid RTÉ ag an am, dul go dtí an Chóiré Thuaidh.

Níl sé ró-shoiléir cén chaoi ar cuireadh tús leis an gclár, ach bhí ról lárnach ag ceannaire an IRA Oifigiúil, Seán Garland, le malartú cultúrtha a eagrú idir Éire agus an Chóiré Thuaidh. Tugadh cead d’fhoireann an chláir Cúrsaí dul go dtí an stát cumannach in éindí le toscaireacht ó Chomhaltas Ceoltóirí Éireann le clár teilifíse a dhéanamh.

Tugadh cead don fhoireann faoi cheannaireacht an stiúrthóra Michael Davitt dhá chlár a dhéanamh; ceann faoin malartú idir ceoltóirí na hÉireann agus an Chóiré Thuaidh, agus ceann ag déanamh cur síos ar státchóras na tíre. Ach ní raibh siad in ann díriú ar cheisteanna conspóideacha polaitiúla agus treoraí as an gCóiré ag déanamh feitheoireacht orthu an t-am ar fad a bhí siad sa tír.[3]

“Chuile dhuine a bhí amuigh ar na sráideanna, bhí siad ag caitheamh an ‘boilersuit’. Ghlac mé ó na héadaí go raibh daoine ag dul isteach sa mhonarchan. B’fhéidir go raibh cuid acu ach bhí chuile dhuine ag caitheamh na n-éadaí céanna dúghorma.

“Ní raibh siopaí le feiscint, ní raibh aon phríomhshráid cosúil le Sráid Ghrafton. Is cuimhin liom ar na sráideanna an rud ab fheiceálaí ná na póstaeir agus na deilbh den cheannaire aoibhin Kim Il Sung agus an mac Kim Jong Il.”

Bhí brú eacnamaíochta uafásach ar an gCóiré Thuaidh nuair a bhí Ní Mhurchú ar cuairt ann de bharr an éagobhsaíocht pholaitíochta a bhí ag scaipeadh tríd an domhan cumannach ag an am. Ach bhí an dream ó RTÉ scartha ón mbochtanas is measa a bhí ann. “Bhí fear fáilte na Cóiré Thuaidh ag iarraidh nach bhfeicfeadh muid a leithéid agus go bhfeicfeadh muid an tír iontach a bhí acu agus na foirgnimh iontacha groí móra,” a deir Ní Mhurchú. Thug sí cuairt ar na goirt ríse taobh amuigh de Pyongyang [an phríomhchathair] agus bhí siad beo bocht.

D’fhulaing an tír gorta tubaisteach ceithre bliana níos déanaí in 1994.[3]

Chruthaigh an caidreamh idir an IRA Oifigiúil agus an Chóiré Thuaidh neart conspóide ó shin. In 2005, chur rialtas Mheiriceá i leith Sheáin Garland go raibh baint aige le nótaí dollar bréagacha a rinneadh sa Chóiré Thuaidh a thabhairt chun na hEorpa, cé gur shéan sé na líomhaintí sin. In 2012, dhiúltaigh Ard-Chúirt na hÉireann iarratas Mheiriceá Garland a eiseachadadh.[5]

Ceaptar fós, sa lá atá inniu ann, go bhfuil na mílte gunnaí as an gCóiré Thuaidh curtha i bhfolach ag an IRA Oifigiúil i dtaiscí rúnda ar fud na hÉireann. Tá an baol ann nach dtiocfar orthu go brách mar go bhfuil formhór na ndaoine a raibh láithreacha na dtaiscí sin ar eolas acu marbh anois.[3]

Féach freisin

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. RTÉ (1990). "Cúrsaí In North Korea" (ga-IE). RTÉ Archives. Dáta rochtana: 2025-04-06.
  2. Bill Breathnach (2025-02-06). "An caidreamh aisteach idir Éireann agus an tír is rúnda ar domhain" (ga-IE). www.independent.ie. Seachtain. Dáta rochtana: 2025-04-06.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 Bill Breathnach (2024-12-18). "Cynthia Ní Mhurchú ag amharc siar ar an turas oibre go dtí an tír is rúnda ar domhan" (ga-IE). www.independent.ie. Dáta rochtana: 2025-04-06.
  4. JJ O'Donoghue (2020-11-28). "When Comhaltas and Cynthia Ní Mhurchú went to North Korea" (en). www.independent.ie. Dáta rochtana: 2025-04-06.
  5. Nuacht RTÉ (2011-12-21). "Cinnlínte Nuachta" (as ga-IE).