An Éigipt

An Éigipt
	جُمهورِيّةُ مِصرَ العَرَبيّةِ (ar)
Bratach	Armas
	Cathair
Aintiún	Bilady, Bilady, Bilady
Ainmnithe in ómós	Ptah (en) agus Miosráím
Suíomh
	27°N 29°E / 27°N 29°E
Príomhchathair	Caireo
Daonra
Iomlán	94,798,827 (2017)
• Dlús	93.82 hab./km²
Teanga oifigiúil	An Araibis
Tíreolaíocht
Cuid de	An Afraic Thuaidh ; An Meánoirthear ; Iarthar na hÁise
Achar dromchla	1,010,407.87 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	An Mheánmhuir agus An Níl
Pointe is airde	Mount Catherine (en) (2,629 m)
Pointe is ísle	Logán Qattara (−133 m)
Ar theorainn le	An tSúdáin ; Stráice Gaza ; Bir Tawil (en) ; An Libia ; Iosrael (1948–)
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Ríocht na hÉigipte agus All-Palestine Government (en)
Cruthú	28 Feabhra 1922: Ríocht na hÉigipte
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	poblacht
Comhlacht reachtach	House of Representatives (en)
• Uachtarán na hÉigipte	Abdel Fattah el-Sisi (2014–)
• Príomh-Aire na hÉigipte	Moustafa Madbouly (2018–)
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	424,671,765,456 $ (2021)
Airgeadra	Egyptian pound (en)
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+02:00 ; UTC+03:00
Fearann Idirlín barrleibhéil	.eg agus .مصر (en)
Glaochód	+20
Uimhir theileafóin éigeandála	122, 123 agus 180
Cód tíre	EG
Eile
Suíomh gréasáin	egypt.travel

Is tír í an Éigipt, nó Poblacht Arabach na hÉigipte (Araibis:مصر) atá suite in oirthuaisceart na hAfraice agus giota beag den Áise. Tagann an t-ainm Gaeilge An Éigipt ón ainm Gréigis Aígyptos (Αἴγυπτος), agus Egypte as Fraincís agus Egypt as Béarla.

Tá teorainn ag an an Éigipt leis an Libia, an tSúdáin, agus le hIosrael. Tá 80.6 milliún daoine ina gcónaí ann. Is í Caireo an phríomhchathair.

Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sean-Éigipt[cuir in eagar | athraigh foinse]

Léigh an t-alt, an Sean-Éigipt agus Catagóir:Stair na hÉigipte.

Suais[cuir in eagar | athraigh foinse]

Osclaíodh Canáil Suaise (Suez) ar an 7 Márta 1869, agus de bharr sin, d'éirigh Caireo tábhachtach ó thaobh cúrsaí geopholaitíochta.

Deachtóireacht mhíleata, 1952[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ar an 23 Iúil 1952, tharla coup d'état; cuireadh deachtóireacht mhíleata in ionad monarcachta bunreachtúla. Tugtar "Lá na Réabhlóide" ar an 23 Iúil san Éigipt inniu agus is lá saoire é.

Príomhalt: Réabhlóid Éigipteach (1952)

Géarchéim Shuais, 1956[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tharla an ghéarchéim Shuais (Suez) sa bhliain 1956, idirghabháil mhíleata mhí-ámharach. Mar leithscéal, dúirt rialtas na Fraince go raibh an tUachtarán Nasser ag tabhairt cabhrach don FLN. Ach eachtra mhíleata mhí-ámharach a bhí ann; rinne an Fhrainc agus an Ríocht Aontaithe praiseach dá dheis.

Príomhalt: Géarchéim Shuais

Cogadh na Sé Lá[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ar an 5 Meitheamh 1967, rinne Iosrael ionsaí ar an Éigipt. Cuireadh tús le “Cogadh na Sé Lá”. Cuireadh tús leis ar an 5 Meitheamh 1967 nuair a rinne Iosrael ionsaí ar an Éigipt. Tháinig deireadh le Cogadh na Sé Lá, ar an 10 Meitheamh 1967 nuair a ghlac Fórsaí cosanta Iosraeil (IDF / Israel Defense Forces) seilbh ar Oirthear Iarúsailéim.

Príomhalt: Cogadh na Sé Lá

Deachtóireacht nua[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí Muhammad Anwar el-Sadat ina uachtarán na hÉigipte ó 1970 go dtí an 6 Deireadh Fómhair 1981. Feallmharaíodh Sadat ar an 6 Deireadh Fómhair 1981.

Ar an 17 Meán Fómhair 1978, shínigh Sadat, agus Príomh-Aire Iosrael, Menachem Begin, conradh síocháin sa Teach Bán.

Bronnadh Duais Nobel na Síochána ar Sadat i nDeireadh Fómhair 1978.

Cúpla lá níos déanaí, ceapadh Hosni Mubarak ina uachtarán ar 14 Deireadh Fómhair 1981, an ceathrú ceann sa tír, tar éis feallmharú a réamhtheachtaithe Sadat.

Réabhlóid 2011[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sa chéad leath den bhliain 2011 bhí réabhlóid san Éigipt agus cuireadh Hosni Mubarak as a phost i ndiaidh 30 bliain i gcumhacht. I ndeireadh na dála, theip ar an réabhlóid, agus tháinig deachtóir eile chun chinn, Mohamed Hussein Tantawi Soliman.

Príomhalt: Earrach na nArabach

An fásach dubh (Sahra as-Sauda) idir Farafra agus Bahariya

Geilleagar[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá geilleagar ilghnéitheach san Éigipt. Tá táirgiúlacht na turasóireachta, an tionscail, na talmhaíochta agus seirbhísí go léir inchurtha lena chéile a bheagán nó a mhórán.