Séarlas Mór

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Infotaula de personaSéarlas Mór

Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith2 Aibreán 742 ↔ 2 Aibreán 748
Impireacht na bhFranc ()
Bás28 Eanáir 814
64/74 bliana d'aois
Aachen (Impireacht na bhFranc)
Siocair bháisGalar
Áit adhlacthaAachen Cathedral (en) Aistrigh
Palatine Chapel (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Impire na gCairlínseach
25 Nollaig 800 – 28 Eanáir 814
← luach ar iarraidh – Lughaidh Cráifeach →
Rí na bhFranc
9 Deireadh Fómhair 768 – 28 Eanáir 814
← Pépin Gearr, Carloman ILughaidh Cráifeach →
Rí na Lombardach
28 Eanáir 814
← Desiderius (en) AistrighBernard of Italy (en) Aistrigh →
Diúc na Baváire
Cuir in eagar ar Wikidata
Faisnéis phearsanta
ReiligiúnEaglais Chaitliceach Rómhánach agus An Chríostaíocht
Airde1.84 m Cuir in eagar ar Wikidata
Gníomhaíocht
Gairmmonarc, Cuir in eagar ar Wikidata
Tréimhse amaAn Mheánaois Luath
TeangachaAn Laidin, an Ghréigis agus teanga na bhFranc
Ardú
Lá féile18 Eanáir Cuir in eagar ar Wikidata
Eile
Teideal uasalImpire Rómhánach (800–814)
Rí na Lombardach (774–814)
Rí na bhFranc (768–814) Cuir in eagar ar Wikidata
TeaghlachRíshlocht na gCairilínseach Cuir in eagar ar Wikidata
CéileHimiltrude
Desiderata Lombardach (770, 770 (Féilire Ghréagóra)–771)
Hildegard Vinzgouw (771, 772 (Féilire Ghréagóra)–783)
Fastrada (783, 784 (Féilire Ghréagóra)–)
Luitgard (794, 794 (Féilire Ghréagóra)–) Cuir in eagar ar Wikidata
PáirtíHimiltrude (768–)
Madelgard (796–)
Gersuinda (798–)
Regina (800–)
Ethelind (806–) Cuir in eagar ar Wikidata
PáistePepin an Cruiteachán
 ( Himiltrude)
Lothair
 ( Hildegard Vinzgouw)
Adelaide
 ( Hildegard Vinzgouw)
Alpais
 ( Himiltrude)
Hildegard
 ( Hildegard Vinzgouw)
Hiltrude
 ( Fastrada)
Chrotais
 ( luach anaithnid)
Ruodhaid
 ( Madelgard)
Theodoric
 ( Ethelind)
Hugh
 ( Regina)
Theodrada
 ( Fastrada)
Rotrude
 ( Hildegard Vinzgouw)
Charles Óg
 ( Hildegard Vinzgouw)
Drogo
 ( Regina)
Bertha
 ( Hildegard Vinzgouw)
Lughaidh Cráifeach
 ( Hildegard Vinzgouw)
Pepin na hIodáile
 ( Hildegard Vinzgouw)
Gisela
 ( Hildegard Vinzgouw)
Adaltrude
 ( Gersuinda) Cuir in eagar ar Wikidata
AthairPépin Gearr  agus Bertrada Laon
SiblínGisela, Ban-Ab Chelles, Adelais, Chrothais, Carloman I agus Pepin
Síniú

Find a Grave: 6623 Cuir in eagar ar Wikidata

Dob é Séarlas Mór (Laidin: CarolusKarolus Magnus; Fraincis: Charlemagne; Gearmáinis: Karl der Große) an duine b’éachtaí ar Eoraip le linn na Meánaoise. Rí na bhFranc ab ea é (768814) agus lena linn, d’aontaigh sé a bhformhór d’Iarthar na hEorpa le chéile, agus leag sé síos na bunsraitheanna i gcomhair na Fraince agus na Gearmáine de chuid na linne seo.

Teacht i Réim[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ghabh sé ríchathaoir na bhFranc sa bhliain 768 agus rinneadh Rí na hIodáile de ón bhliain 774 ar aghaidh. Ón bhliain 800 rinneadh Impire Naofa Rómhánach de, 300 bliain roimhe sin. Tugtar Impireacht na gCairlínseach ar an stát méadaithe a bhunaigh Séarlas Mór.

Tháinig Séarlas Mór agus a dheartháir Carlomán i gcomharbacht ar a n-athair Pépin Gearr (Fraincis: Pépin le Bref) sa bhliain 768, nuair a d’éag Pépin. Ar dtús, bhí an bheirt acu ina gcomhrialtóirí ach nuair a fuair Carlomán bás go tobann sa bhliain 771, faoi imthosca gan mhíniú, fágadh Séarlas mar Rí na bhFranc gan agó.

Polasaithe[cuir in eagar | athraigh foinse]

Faoi réimeas an rí choinnigh sé polasaithe a athair i leith na pápachta agus chuaigh siad d'aontaobh. ag baint na cumhachta ó na Lombairdigh i dtuaisceart na hIodáile, agus i gceannas ar ionradh isteach ar na Moslamaigh sa Spáinn. Chuaigh sé i mbun feachtais freisin in aghaidh na Sacsanach san oirthear, ag déanamh Críostaithe astu ar phionós an bháis, as a d’eascródh a imeachtaí ar nós Ár Verden. Bhain Séarlas Mór barr a mhaitheasa amach nuair a chorónaigh an Pápa Leo III é mar Impire na Rómhánach Lá Nollag san Bhaisleac Ársa Naomh Pheadair.

Tionchar[cuir in eagar | athraigh foinse]

De bharr na bainte a bhí ag na Frainc ar stair na Fraince, agus toisc gur chine Gearmánach iad, áirítear Séarlas Mór mar laoch náisiúnta sa dá thír úd agus baineadh mí-úsáid as mar shiombal dá bharr.[1]

Ó 1950 i leith, bronntar Duais Idirnáisiúnta Shéarlais Mhóir Aachen (ar a dtugtar an Karlpreis) gach bliain ar dhuine a chothaigh aontacht san Eoraip.

Bhí feachtais Shéarlais mar bhunús do roinnt scéalta, ina measc Gabáltas Shéarluis Máin sa Leabhar Leasa Mhóir agus Stair Sérluis Móir ag lenmain coróine Críst ⁊ taisse na naem.[2]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Bernd Schneidmüller (2000). "Sehnsucht nach Karl dem Großen. Vom Nutzen eines toten Kaisers für die Nachgeborenen. Die politische Instrumentalisierung Karls des Großen im 19. und 20. Jahrhundert". Geschichte in Wissenschaft und Unterricht (51): 284–301. 
  2. Carl Marstrander (1911). "Sechrán Na Banimpire". Ériu 5: 161.