Heydar Aliyev

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
(Athsheolta ó Heydər Əliyev)
Infotaula de personaHeydar Aliyev

Cuir in eagar ar Wikidata
Ainm sa teanga dhúchais(az) Heydər Əlirza oğlu Əliyev
Beathaisnéis
Breith10 Bealtaine 1923
Nakhchivan, An Asarbaiseáin Cuir in eagar ar Wikidata
Bás12 Nollaig 2003
80 bliana d'aois
Cleveland, Ohio Cuir in eagar ar Wikidata
Áit adhlacthaAlley of Honor (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
3 Uachtarán Phoblacht na hAsarbaiseáine
3 Deireadh Fómhair 1993 – 12 Nollaig 2003
← Abülfaz ElçibayIlham Aliyev →
Speaker of the National Assembly of Azerbaijan (en) Aistrigh
15 Meitheamh 1993 – 5 Samhain 1993
← Isa GambarRasul Guliyev →
First Deputy Premier of the Soviet Union (en) Aistrigh
24 Samhain 1982 – 23 Deireadh Fómhair 1987
← Ivan ArkhipovAndrei Gromyko (en) Aistrigh →
11 First Secretary of the Central Committee of the Communist Party of Azerbaijan (en) Aistrigh
14 Iúil 1969 – 3 Nollaig 1982
← Vali Akhundov (en) AistrighKamran Baghirov →
Ball den Sóivéid Uachtarach den Phoblacht Shóisialach Chónaidhmitheach Shóivéadach na Rúise
Ball de Pholitburo Lárchoiste an PCAS
Cuir in eagar ar Wikidata
Faisnéis phearsanta
ReiligiúnSiach
Scoil a d'fhreastail sé/síOllscoil Stáit Bakı (1951–1967)
Azerbaijan State Oil and Industrial University (en) Aistrigh (1939–1941) Cuir in eagar ar Wikidata
Teanga dhúchaisan Asarbaiseáinis
Gníomhaíocht
Gairmpolaiteoir Cuir in eagar ar Wikidata
Ball de pháirtí polaitíochtaNew Azerbaijan Party (en) Aistrigh (1992–2003)
Páirtí Cumannach an Aontais Shóivéidigh (1945–1991) Cuir in eagar ar Wikidata
Ball de
TeangachaAn Asarbaiseáinis agus an Rúisis
Gairm mhíleata
GéillsineAn tAontas Sóivéadach agus maorghinearál
Céim mhíleatacoirnéal (1965–)
maorghinearál (1967–) Cuir in eagar ar Wikidata
Teaghlach
CéileZarifa Aliyeva (1954–1985) Cuir in eagar ar Wikidata
PáisteIlham Aliyev, Sevil Aliyeva Cuir in eagar ar Wikidata
AthairAlirza Aliyev
Gradam a fuarthas
Síniú

Suíomh gréasáinheydar-aliyev-foundation.org Cuir in eagar ar Wikidata
Find a Grave: 8176999 Cuir in eagar ar Wikidata

Polaiteoir Asarbaiseánach agus deachtóir a bhí in Heydar AliyevHeydər Əlirza oğlu Əliyev(10 Bealtaine 1923 - 12 Nollaig 2003).

Luathshaol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is deacair cur síos ceart a thabhairt ar imeachtaí a shaoil, ach dealraíonn sé gurb i Naxçıvan a tháinig sé chun saoil. Bhain sé amach céim san oideachas i scoil traenála na múinteoirí i Naxçıvan, agus chaith sé seal ag staidéar ailtireachta. Ba nós leis a áitiú go ndeachaigh sé ag foghlaim staraíochta in Ollscoil Stáit Bakı, ach is é an tuairim atá ag lucht an tsaineolais go ndeachaigh sé go Leningrad le freastal ar scoil slándála an stáit ansin.

KGB[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sa bhliain 1944, chuaigh Əliyev ag obair do Choimeasáracht Phobail Slándála an Stáit (NKGB) san Asarbaiseáin, is é sin, an eagraíocht chéanna ar ar baisteadh KGB - Coiste Slándála an Stáit - sa bhliain 1954. Rinne Əliyev an-dul chun cinn sa KGB, agus sa bhliain 1967, bhí sé ina Mhaor-Ghinearál agus ina cheannasaí ar an KGB san Asarbaiseáin.

Sa bhliain 1969, cheap Leonid Brezhnev é ina Ard-Rúnaí ar an bPáirtí Cumannach san Asarbaiseáin, ó bhí sé de chlú air go raibh sé ar dóigh ag cur troda ar an mbreabaireacht is ar an gcaimiléireacht. B'éigean dó féin, áfach, go leor caimiléireachta a dhéanamh le gnaoi Brezhnev a tharraingt air féin. Nuair a tháinig Mikhail Gorbachev i mbun na gcúrsaí san Aontas Sóivéadach, thug sé bata is bóthar d'Əliyev mar bhreabaire is mar chaimiléir.

Rövşən Hüseynov agus Heydər Əliyev

Teacht i gcumhacht[cuir in eagar | athraigh foinse]

D'fhan Əliyev i Moscó go dtí an bhliain 1990, nuair a d'fhill sé ar Naxçıvan. Ansin dó, chuir sé é féin chun tosaigh mar náisiúnaí measartha, agus de réir a chéile, shealbhaigh sé an chumhacht sa chúige, beag beann ar Ayaz Mütəllibov a bhí ina Uachtarán ar an Asarbaiseáin san am.

aerfort inniu

San am seo, bhí an cogadh idir an Airméin agus an Asarbaiseáin ag cur chun géaradais, agus i mBealtaine 1992, b'éigean do Mütəllibov éirí as agus an Uachtaránacht a fhágáil ag Əbülfəz Elçibəy a bhí i gceannas ar eagraíocht pholaitiúil an fhreasúra, Fronta Pobail na hAsarbaiseáine.

Ní raibh an tUachtarán nua ábalta Naxçıvan a athshealbhú ó Əliyev. Sa deireadh thiar, i Meitheamh 1993, d'éirigh na fórsaí armtha amach in aghaidh Elçibəy, agus b'éigean dósan an Uachtaránacht a fhágáil ag Əliyev.

Deachtóireacht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Chaith Əliyev an chuid eile dá shaol ag rialú na hAsarbaiseáine ar nós an deachtóra. Bhí sé in ann infheisteoirí a mhealladh ón gcoigríoch le hairgead a shuncáil in eacnamaíocht na tíre, go háirithe i dtionsclaíocht na hartola. San am céanna, áfach, d'fhás an bhreabaireacht as éadan, go dtí gur rangaíodh an Asarbaiseáin ar an tír ba mheasa éilliú ar fud an domhain.

Bás[cuir in eagar | athraigh foinse]

Thosaigh a shláinte ag teip ar Əliyev sa bhliain 1999, nuair b'éigean dó aghaidh a thabhairt ar na Stáit Aontaithe le dul faoi scian an mháinlia. Rinneadh máinliacht seach-chonaire air i gCleveland. Níor mhair sé ach cúpla bliain ina dhiaidh sin, ach bhí de sheal aige a mhac féin, İlham Əliyev, a cheapadh mar Uachtarán nua sula bhfuair sé bás.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]